کریستوفر نولان که به تازگی با فیلم اوپنهایمر (2023) در جشنواره گلدن گلوب 2024 خوش درخشید، کارگردان و نویسنده‌ای خلاق و جسور با جوایزی بی‌شمار است که آشنایی با جهان ذهنی او و راه و روش فیلمسازی‌اش برای علاقه‌مندان به سینما لازم است. در این متن به بررسی آنچه به ذهن عجیب و منحصر به فرد نولان شکل داده‌است و شیوه‌ی فیلمسازی او می‌پردازیم، در پایان نیز نکاتی را بررسی می‌کنیم که کریستوفر نولان را به شخصیتی بی‌همتا و کارگردانی نابغه تبدیل می‌کند.

سینما و زندگی کریستوفر نولان

کریستوفر نولان(Christopher Nolan)، فیلم‌سازی را از سن 7 سالگی با دوربین 8 میلی‌متری پدرش که کارگردان خلاق یک شرکت تبلیغاتی بود شروع کرد.
او در کودکی با استفاده از وسایلی مثل گل، جعبه‌ی تخم‌مرغ و رول دستمال با بازی برادرش جاناثان استاپ‌موشنی در ستایش جنگ ستارگان(Star Wars) ساخت.
عمویش که در ناسا مشغول به کار بود برای او فیلم‌هایی از پرتاب موشک فرستاد و او آن‌ها را دوباره سر هم کرد و فیلم جدیدی ساخت.
او در دانشگاه یو سی ال(UCL) در رشته‌ی ادبیات انگلیسی تحصیل کرد که درواقع رشته‌ای بود که پدرش می‌خواست او انتخاب کند.

آنچه می‌توان از کریستوفر نولان آموخت:

بهترین کیفیت را به نفع داستان انتخاب کنید.

اغلب فیلم‌های نولان با استفاده از دوربین آیمکس(IMAX) فیلم‌برداری شده‌اند که درواقع اولین استفاده‌ی سینمایی از این دوربین‌ها توسط نولان صورت گرفته است. دلیل استفاده از چنین تکنولوژی‌ای دستیابی به تصویری واضح و شفاف و می‌توانید خود را به‌عنوان مخاطب در آن غرق کنید می‌داند.

پس از هر هفته تدوین، فیلم را با دیگران ببینید.

به گفته‌ی نولان او و همسرش به همراه افرادی که ممکن است نظرات متفاوت و حتی منفی نسبت به فیلم داشته باشند، پس از هر هفته که از تدوین فیلم می‌گذرد فیلم را می‌بینند و نولان سعی می‌کند که از دیدگاه سایر افراد فیلم را ببیند تا بتواند ایرادات احتمالی را تشخیص دهد و برطرف کند.

از موسیقی از پیش‌ساخته (Temp Music) استفاده نکنید.

برخی از کارگردان‌ها، موسیقی سایر فیلم‌ها را روی قسمت‌های مختلف فیلم قرار می‌دهند و سپس از آهنگساز و تدوینگر می‌خواهند که همان موسیقی را تغییر دهد تا برای فیلم مناسب باشد، اما نولان با این کار مخالف است. ازنظر او بهتر است که قبل از شروع تولید فیلم، با آهنگساز هماهنگ شود و روند کار به این صورت است که نولان با آهنگساز درباره‌ی فیلم‌نامه صحبت می‌کند و آهنگساز برای او ایده‌هایی برای موسیقی فیلم با توجه به مفاهیم به‌کاررفته در فیلم‌نامه می‌فرستد و نولان نیز برای کمک به درک بهتر موضوع و فضای فیلم ازآنچه از فیلم‌نامه در ذهنش ساخته است، تصاویری برای آن‌ها ارسال می‌کند.

کاری را انجام دهید که دیگران نمی‌توانند انجام دهند.

به گفته‌ی نولان، باید به این فکر کنید که چه ایده‌ای شما را به وجد می‌آورد و چگونه می‌توان این ایده را به اثری تبدیل کرد که دیگران نمی‌توانند بسازند. ممکن است با خود فکر کنید که ایده‌تان عجیب است یا مطابق با انتظارات مخاطبان نیست اما مهم این است که شما بتوانید این ایده را به بهترین شکل به فیلم تبدیل کنید.

کریستوفر نولان از دوران بی‌تجربگی خود این چنین می‌گوید: «زمان زیادی از جوانی‌ام وقتی بی‌تجربه بودم احساس می‌کردم زندگی من و آنچه تجربه کرده‌ام برای مخاطب جالب نخواهد بود. درنتیجه با خودم فکر کردم که این ایده‌ها برای من جالب است اما باید زبان و ژانری را پیدا کنم که به آن علاقه دارم و این ایده‌ها را تبدیل به داستان‌هایی جالب برای مردم کنم...بهترین فیلم‌ها معمولاً بر اساس زندگی، روابط و مهم‌تر از همه ترس‌ها ساخته‌شده‌اند.»

لایه‌های مختلف به داستان فیلم اضافه کنید.

به عقیده‌ی نولان بهتر است مخاطب اگر برای بار دوم یا سوم فیلم را می‌بیند چیز جدیدی برای کشف کردن داشته باشد و این کار با داستان‌گویی در لایه‌های زمانی مختلف ممکن می‌شود. نولان در فیلم‌هایش از داستان‌های غیرخطی استفاده می‌کند و زمان‌های مختلف را در هم می‌آمیزد تا اندیشه و احساس مخاطب را درگیر کند.

به ایده و فیلمنامه بیش از هر چیز بپردازید.

نولان ایده‌ی فیلم دومش یادگاری (Memento) را از داستان کوتاه برادرش جاناثان گرفت و ایده‌اش برای سه‌گانه‌ی بتمن(The Dark Knight Trilogy) را از قرار دادن شخصیت موردعلاقه‌اش در شرایطی متفاوت به دست آورد. او شخصیتی خارق‌العاده را در جهانی معمولی قرارداد و در ساخت این فیلم‌ها از ریدلی اسکات(Ridley Scott) و فریتز لانگ(Fritz Long) الهام گرفت.

این ایده‌های خلاقانه، شروعی برای فیلم‌نامه‌هایی نه‌چندان عادی هستند که درنهایت به فیلم‌هایی خارق‌العاده بدل می‌شوند.

با فیلم کوتاه آغاز کنید.

اگرچه به نظر نولان ساختن فیلم کوتاه و بیان یک ایده در چند دقیقه به نسبت ساختن فیلم بلند کار سخت‌تری است اما ساختن فیلم کوتاه می‌تواند با هزینه‌ی کمتر، نکات زیادی را درباره‌ی ساختار فیلم‌نامه به شما بیاموزد.

از جلوه‌های ویژه‌ی میدانی استفاده کنید.

به عقیده‌ی نولان جلوه‌های ویژه‌ی میدانی، می‌تواند مخاطب را به شکلی عمیق‌تر درگیر کند و شخصیت‌ها به نسبت جلوه‌های ساخته‌شده با کامپیوتر، واقعی‌تر هستند و این منجر به ارتباط عمیق‌تر تماشاگران با فیلم می‌شود و فیلم را به اثری به‌یادماندنی تبدیل می‌کند.

سر صحنه، به بازیگران فرصت کافی بدهید.

کریستوفر نولان معتقد است که باید به بازیگر، اجازه دهیم که تا هر تعداد برداشتی که می‌خواهد برای یک صحنه داشته باشد، چراکه تنظیم تجهیزات نور و صدا بسیار زمان‌بر است اما گرفتن برداشت‌های مجدد نهایتاً چند دقیقه زمان می‌برد.

به دست‌اندرکاران فیلمتان اهمیت بدهید.

یکی از راهه‌ای توجه به عوامل فیلم این است که با کار آن‌ها مثل صدابرداری، نورپردازی و... آشنا باشید و از آن‌ها پرس‌وجو کنید.هر یک از عوامل احتمالاً دوست دارند که نقششان در فیلم موردتوجه قرار گیرد و به کاری که انجام می‌دهند دقت شود.

در پشت‌صحنه، فضایی آرام و بدون تنش بیافرینید.

به گفته‌ی بازیگرانی که با کریستوفر نولان همکاری کرده‌اند، او به‌خوبی می‌تواند فضایی مناسب ایجاد کند تا بازیگران و سایر عوامل فیلم بدون احساس قضاوت شدن و یا تحت‌فشار قرار گرفتن به کار خود بپردازند. چنین فضایی نه‌تنها منجر به بازدهی حداکثری می‌شود بلکه خلاقیت عوامل فیلم را نیز شکوفا می‌کند.

نکاتی که شاید درباره‌ی کریستوفر نولان نمی‌دانستید:

نولان اجازه‌ی استفاده از تلفن همراه را روی صحنه به عوامل نمی‌دهد و فقط از دستیارش می‌خواهد که ایمیل‌های مهم را برایش پرینت کند.
او از طرفداران فیلم‌های جنگ ستارگان و جیمز باند(James Bond) است.
باوجوداینکه تاکنون 26 بار نامزد اسکار شده است اما تابه‌حال برنده‌ی اسکار نبوده است.
برای فیلم اپنهایمر(Oppenheimer)، همه‌ی بازیگران و عوامل فیلم در مدت‌زمان ساخت فیلم در هتلی در محل فیلم‌برداری زندگی می‌کردند.
تماشاگرانی که فیلم سینمایی اوپنهایمر را دیده‌اند از نامفهوم بودن برخی از دیالوگ‌ها شاکی بودند. این مسئله به دلیل استفاده از دوربین IMAX است و کارگردانان معمولاً برای رفع این موضوع پس از اتمام فیلم‌برداری دوباره صدای بازیگران را ضبط می‌کنند اما نولان با این کار موافق نیست چراکه معتقد است، صدای بازیگر در لحظه‌ی ایفای نقش تأثیر بیشتری دارد.
فیلم‌نامه‌ی فیلم سینمایی اوپنهایمر با ضمیر اول شخص نوشته‌شده است. نولان ازاین‌جهت از ضمیر اول‌شخص استفاده کرده که نشان دهد فیلم از زاویه دید شخصیت اوپنهایمر است.
هیچ بخشی از فیلم اوپنهایمر حذف نشده است. نولان با دقتی مثال‌زدنی فیلم‌نامه‌اش را می‌نویسند و دقیقاً همان را به فیلم تبدیل می‌کند و به دلیل اینکه فیلم‌برداری با دوربین IMAX بسیار هزینه‌بر است او هیچ بخشی از فیلم را حذف نمی‌کند.

نویسنده: پرنیان مصطفوی (تحریریه ماجرا)

چگونه مثل کریستوفر نولان فیلم بسازیم؟

دوره های مرتبط

نظرات کاربران

جهت ثبت نام، شماره موبایل و رمز عبور انتخابی خود را وارد نمایید.

کد 5 رقمی ارسال شده به موبایل خود را وارد کنید

جهت ورود نام کاربری و رمز عبور خود را وارد نمایید.