برای بررسی سینماتوگرافی اثر برجسته‌ی تام فورد یعنی حیوانات شبگرد Nocturnal Animals (2016)، به دو بخش اصلی خواهیم پرداخت.

قبل از شروع فیلمبرداری، انتخاب و ارتباط با فیلمبردار (سیموس مک‌گاروی)
در حین فیلمبرداری:

فیلمبرداری در شب
آنالوگ به جای دیجیتال
حرکت دوربین
قطع فیلم

جمع بندی

ارتباط بین کارگردان و فیلم‌بردار ازآنجا آغاز می‌شود که تام فورد با بررسی کارنامه‌ی سیموس مک گاروی که تابه‌حال دو بار نامزد دریافت اسکار بهترین فیلم‌برداری برای فیلم‌های کفاره و آنا کارنینا شده است، او را به عنوان فیلم‌بردار فیلمش انتخاب می‌کند و طی مکالماتی طولانی پیش از فیلم‌برداری، ایده‌هایشان را با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند.

در ابتدا فورد، از ارائه‌ی نظر و یا منابع الهام‌بخش به مک گاروی خودداری می‌کند و به او اجازه‌ی ارائه‌ی نقطه نظراتش را می‌دهد و سپس با استفاده از یک تابلو، همه‌ی حال و هوایی که در صحنه‌های فیلم مدنظرش است را به همراه منابعی الهام‌بخش ارائه می‌کند تا در عین جهت‌دهی به کار مک گاروی ذهن او را برای خلاقیت بیشتر آزاد بگذارد و به او آزادی عمل بدهد.

در رابطه با فیلم حیوانات شبگرد، تجربه‌ی خواندن فیلم‌نامه برای مک گاروی تجربه‌ای درگیر کننده و اثرگذار است که به‌ندرت اتفاق می‌افتد. درنتیجه مک گاروی به‌سرعت با فیلم‌نامه ارتباط برقرار می‌کند و با شخصیت اصلی یعنی سوزان که در حال خواندن فیلم‌نامه است نیز همذات پنداری می‌کند.

پس از صحبت‌های اولیه فورد و مک گاروی با دقت صحنه‌های فیلم را به سه بخش روایی تقسیم می‌کنند، بخشی مربوط به زندگی سوزان در لس‌آنجلس، بخشی مربوط به غرب تگزاس در داستان ادوارد و فلاش‌بک‌های نوستالژیک سوزان. برای هریک از این سه بخش سبک بصری خاصی و منابع الهام بخشی چون فیلم دنباله‌رو (conformist) از برتولوچی و بچه‌ی رزماری از پولانسکی در نظر گرفته می‌شوند.

فورد به‌عنوان کارگردان فضایی صمیمانه، خلاق و خیال‌پردازانه در پشت‌صحنه ایجاد می‌کند و این ردوبدل ایده‌ها خود منجر به تأثیرات مثبت بر کار فیلم‌بردار می‌شود.

فیلم‌برداری در شب

فیلم‌برداری در شب به‌جز اینکه برخلاف ساعت خواب اکثر عوامل فیلم است و هریک از عوامل باید به نحوی خود را با این موضوع تطبیق دهند، برای فیلم‌بردار به‌طور خاص دشوار است. نورپردازی در شب خصوصاً زمانی که قرار باشد نور مهتاب تداعی شود کار سختی است که سیموس مک گاروی به بهترین نحو در فیلم حیوانات شبگرد از پس آن برآمده است.

درصحنه‌ی مشهور رانندگی در بیابان، مک گاروی باید فضایی ایجاد کند که در عین تداعی نور مهتاب، تاریکی و رعب و وحشت نیز به مخاطب القا شود. به گفته‌ی خود او این صحنه سخت‌ترین صحنه‌ای است که فیلم‌برداری کرده‌است. چرا که علاوه بر زمان کم، تام فورد برای این صحنه، فضای خاص و رعب‌آوری را در نظر داشته که فیلمبرداری آن چندان ساده نیست. فضایی حاصل از بیرون آمدن اشکال و سیلوئت‌ها به شکلی مهیب، به‌گونه‌ای که وحشت‌آفرین باشند؛ بنابراین برای فیلم‌برداری این صحنه، مک گاروی و دستیارانش با دقت و ریزبینی هر پلان را طراحی و برای فیلم‌برداری آن برنامه‌ریزی کردند.

آنالوگ به جای دیجیتال

فورد به همراه تهیه‌کنندگان فیلم تصمیم می‌گیرند که فیلم را با دوربین آنالوگ فیلم‌برداری کنند. ترجیح مک گاروی استفاده از دوربین دیجیتال بوده اما با توجه به تکنیک فیلم در فیلم باید یک شیوه یا آنالوگ و یا دیجیتال را انتخاب می‌کردند که بر اساس نظر فورد آنالوگ را انتخاب کردند که مسلماً مهارت بسیاری می‌طلبد. مک گاروی خود اذعان می‌کند که سختی کار با فیلم بیشتر است اما در عوض نتیجه بسیار درخشان‌تر خواهد بود، چراکه اگر نگاتیوی به‌خوبی نوردهی شود، می‌توان تاریکی، عمق و سیاهی جوهر مانندی را در آن نمایش داد که با استفاده از دوربین دیجیتال نمی‌توان به آن دست‌یافت. از دیگر مزایای استفاده از فیلم این است که به دلیل نبود چند مانیتور برای عوامل مختلف، سروصدای پشت‌صحنه کمتر است و تمرکز روی فیلم‌برداری است و به این شیوه کار فیلم‌بردار از جهاتی راحت‌تر می‌شود.

حرکت دوربین

دنیای سوزان دنیایی کنترل‌شده و عاریه‌ای و سمفونی ظریفی از سیاه خاکستری و قهوه‌ای تیره است مک گاروی برای نمایش این وضعیت سوزان دوربین را ثابت نگه می‌دارد و در زمانی که سوزان مشغول مطالعه‌ی فیلم‌نامه است با استفاده از نمایی هیچکاکی از بالا از او فیلم‌برداری می‌کند و به این شیوه حسی از تعلیق را شکل می‌دهد. هرچه در فیلم فضا ترسناک‌تر و تهدیدآمیزتر می‌شود مک گاروی با استفاده از لانگ‌شات‌هایی از پنجره یا در ورودی این حس و حال را خلق می‌کندد.

در صحنه‌هایی مانند صحنه‌ی تجاوز که باید هیجان بیشتری به مخاطب القا ‌شود، مک گاروی تصمیم می‌گیرد صحنه را با دو دوربین روی دست فیلم‌برداری کند و با استفاده از تکانه‌های دوربین هیجانی آمیخته با حسی از اضطرار ایجاد کند.

قطع فیلم

ابعاد فیلم ابعاد پرده‌ی عریض یعنی 16:9 است و دلیل این انتخاب این است که فضای منفی اطراف سوزان بیشتر نمایش داده شود و به این ترتیب تنهایی او برجسته‌تر شود. دلیل دوم آن‌که با استفاده از صفحه عریض این امکان را فراهم می‌کند که از هر میلی‌متر از قاب برای ایجاد ترکیب‌بندی از بیابان وسیع استفاده شود و نکته‌ی سوم اینکه با استفاده از این قطع شما می‌توانید دو کلوزآپ را در کنار هم در یک قاب داشته باشید.

جمع‌بندی (درس‌هایی برای کارگردانان و فیلم‌بردارها)

انتخاب فیلم‌بردار مناسب اگر مهم‌ترین تصمیم کارگردان نباشد، از مهم‌ترین آن‌هاست؛ بنابراین بهتر است بر اساس سبک بصری مدنظرتان و کارنامه‌ی فیلم‌بردارها، گزینه‌ای را برگزینید که بهترین تصویر را برای فیلم شما رقم بزند.
در ارتباط با فیلم‌بردار منظور خود را از ویژگی‌های تصویری که می‌خواهید به‌وضوح بیان کنید و درعین‌حال به فیلم‌بردار برای خلاقیت و بداهه‌پردازی آزادی عمل بدهید.
اگر به دنبال ایجاد حال و هوای خاصی در فیلم خود هستید، جستجو کنید و فیلم‌هایی را با حال و هوای مشابه بیابید و به‌عنوان منابع الهام به آن‌ها رجوع کنید.
یک تابلو از حال و هوای هر صحنه از فیلم تهیه کنید و هر منبع الهام (عکس، موسیقی، فیلم، نقاشی و ...) که برای هر صحنه به ذهنتان رسید را در کنار صحنه‌ی موردنظرتان یادداشت کنید.
به‌عنوان فیلم‌بردار، برای صحنه‌های کلیدی که نورپردازی دشواری دارند از قبل با دستیارتان برنامه‌ریزی کنید.
برای ایجاد فضایی با تاریکی عمیق استفاده از دوربین فیلم‌برداری بهتر از دوربین دیجیتال است!
استفاده از قطع 16:9 می‌تواند تنهایی شخصیت را بهتر نمایش دهد و همچنین وسعت طبیعت در چنین قطعی بهتر نمایان خواهد شد.

دوست دارید در مطالب بعدی به سینماتوگرافی کدام فیلمسازها بپردازیم؟ نظرات خود را در قسمت کامنت‌ها بنویسید.

نویسنده: پرنیان مصطفوی (تحریریه ماجرا)

درس های سینماتوگرافی از سینمای تام فورد

پرنیان مصطفوی

دوره های مرتبط

جهت ثبت نام، شماره موبایل و رمز عبور انتخابی خود را وارد نمایید.

کد 5 رقمی ارسال شده به موبایل خود را وارد کنید

جهت ورود نام کاربری و رمز عبور خود را وارد نمایید.