مدرسه فیلم ماجرا - کِن اَتشیتی، تهیه‌کننده، نویسنده و استاد دانشگاه آمریکایی است که علاوه بر تالیف چندین کتاب در حوزه‌ی سینما و ادبیات، با شبکه‌های معتبری مانند Fox، CBS، HBO و NBC همکاری چندساله داشته است.

اولین قانونی که فیلمنامه‌نویس‌ باید بداند، این است که در فیلمنامه هر چیزی باید با همه‌ی چیزهای دیگر مرتبط باشد. به نظر من مهم‌ترین تفاوت بین فیلمنامه و رمان همین است. مثلاً هنگام رمان‌نویسی می‌توانید به راحتی در صفحه اول نکته‌ای مطرح کنید که لزوماً با اتفاقات صفحه‌ی 158 ارتباط مستقیم نداشته باشد ولی هرچیزی که در یک فیلمنامه مطرح می‌کنید باید با هرچیز دیگری که در فیلمنامه مطرح می‌کنید ارتباط داشته باشد. اگر این‌طور نباشد، مخاطب با خود می‌گوید «متوجه نمی‌شوم چرا فلانی در صحنه‌ی اول، کلاه بیسبالِ قرمز سرش بود و در صحنه‌ی چهارم کلاه بیسبالِ آبی و بعدش دیگر کلاه بیسبال به سر نداشت!»

باور کنید، وقتی مردم بعد از تماشای یک فیلم چای یا قهوه می‌نوشند درباره‌ی همین چیزها حرف می‌زنند. بنابرین، تک‌تک چیزها باید با همه‌ی چیزهای دیگر مرتبط باشند. کار سخت‌تری است، چون تقریباً شبیه به ساختنِ یک ساختمان می‌ماند که اگر یک چیز با بقیه چیزها جور نباشد، ممکن است کل ساختمان فرو بریزد. پس فکر می‌کنم این اولین نکته‌ای‌ست که برای فیلمنامه‌نویسی باید بدانیم.

دومین قانونی که فیلمنامه‌نویس باید بداند این است که «ترتیب زمانی» و «ترتیب منطقی» و «ترتیب روانشناختی» هیچ ربطی به فیلمنامه‌نویسی ندارند. «ترتیب دراماتیک» تنها مسئله‌ی مهم است. تنها نکته‌ی است که مخاطب به آن اهمیت می‌دهد. وقتی حسابی ما را به قلاب انداختید، دیگر مهم نیست که بعدش داستان به کجا ختم می‌شود. دیگر به‌قدری با داستان درگیر شد‌ه‌ایم که با آن کنار می‌آییم. حتی لازم نیست در فیلمنامه بنویسید «۱۰ سال بعد» یا «۵ سال قبل» یا هرچیز دیگر. می‌توانید برای راهنمایی مخاطب به آن اشاره کنید ولی لازم نیست چون ما احمق نیستیم!

قانون سوم این است که: مخاطب شخصیت اول داستان است، نه کاراکتر. راضی کردن مخاطب، کارگردان‌های بزرگ را «بزرگ» می‌کند. این‌که می‌دانند مخاطب منتظر چه چیزی است. در فیلم «پرندگان»، یکی از مثال‌های موردعلاقه‌ام از آلفرد هیچکاک، «تیپی هدرن» از پله‌های زهوار در رفته‌ی چوبی به اتاق زیر شیروانی می‌رود چون از آنجا صدایی می‌شنود. او زیرپوش به تن دارد چون زن‌ها همیشه در صحنه‌های آخر فیلم های ترسناک زیرپوش به تن دارند، معمولاً هم یک زیرپوش سفید. مثل «سیگورنی ویوِر»، بازیگر فیلم «بیگانه». بنابرین او از پله‌ها بالا می‌رود، با وجود اینکه در این خانه به تنهایی حبس شده زیرا از پرنده‌هایی که سعی دارند از پنجره‌ وارد شوند، می‌ترسد. پس آخر چرا از پله‌ها بالا می‌رود؟ چرا باید این‌کار را بکند؟ اگر بخواهید به منطقِ کاراکتر یا ترتیبِ روانشناختی فکر کنید، نمی‌توانید کل ماجرا را درک کنید. «چه مرگش شده است؟» این چیزی است که شما به عنوان مخاطب در حین تماشای فیلم به آن فکر می‌کنید. شخصیت نیمی از پله‌ها را بالا می‌رود و صدا بدتر می‌شود.

او می‌ایستد و به صدا گوش می‌دهد. پس چرا می‌ایستد؟ دلیل خوبی دارد: او می‌ایستد چون ما به زمان نیاز داریم، مخاطب به زمان نیاز دارد که خودش را به داستان برساند. چون ما باید به خودمان یادآوری کنیم... اول باید همه‌ی این چیزها را بگویم: «چه شخصیت احمقی است!» و «چرا لباس به تن ندارد؟» و «چرا چراغ قوه‌ای را که از پشت مبل برداشته است، امتحان نمی‌کند؟» حتی آن را روشن هم نمی‌کند. می‌دانیم که چراغ قوه قرار نیست بالای پله‌ها کار کند چون کلیشه همین است. همه‌ی این‌ها به ذهن‌مان می‌رسد. اما وقتی روی پله‌ی آخر، قبل از رسیدن به در می‌ایستد، یک‌دفعه همه‌ی دیالوگ‌های درونیِ ما متوقف می‌شوند و با خودمان می‌گوییم: «خب، من۲۲ دلار پول داده بودم که حسابی بترسم و الان همین اتفاق افتاده است. شخصیت می‌خواهد در را باز کند و قرار است من بترسم.» وقتی که مخاطب آماده باشد، آن‌موقع او می‌تواند در را باز کند. اما کسی که نداند مخاطب مهم‌ترین کاراکتر در داستان است، شخصیت را از پله‌ها بالا می‌برد، شاید حتی چراغ قوه‌اش را هم امتحان می‌کند، کلاً یک جور دیگر این‌کارها را انجام می‌دهد.

هر کاری که یک کارگردان خوب انجام می‌دهد بر اساس مخاطب است، نه بر اساس کاراکترها یا اتفاقی که به لحاظ منطقی در ترتیب داستان رخ می‌دهد. بر اساس چیزی است که مخاطب به‌خاطرش هزینه پرداخت کرده است. از مخاطب می‌پرسد: برای چه چیزی اینجا هستی؟ آیا قرار است تو را از دست بدهم؟ چون وقتی شخصیت روی پله‌ی میانی می‌ایستد ممکن است مخاطب‌ها به همدیگر بگویند: «می‌خواهی از سالن سینما برویم بیرون؟ آخرین باری است که از این فیلم‌های مسخره می‌بینیم...» فیلمنامه‌نویس جواب می‌دهد: «پس بلند شو و برو ولی اگر هنوز نشسته باشی، شخصیت چندتا پله‌ی دیگر هم بالا می‌رود.» کارگردان دقیقا می‌داند که در ذهن شما چه می‌گذرد و کارش این است که شما را به آن مرحله برساند که چیزی به ذهن‌تان نمی‌رسد و فقط منتظرید که بترسید چون به‌خاطر همین است که بلیط خریده‌اید. منظورم از روانشناسیِ مخاطب همین است. فکر می‌کنم مهم‌ترین قسمت آموزش نویسندگی، یاد گرفتن این نکته است. مخاطب می‌خواهد در این لحظه چه چیزی ببیند؟ نه این‌که من اول باید چه کاری انجام بدهم یا اول باید چه چیزی را افشا کنم یا به چه جور مقدمه‌چینی نیاز دارم؟ این‌که من چه‌طور میتونم یقه‌ی مخاطب را محکم بگیرم و هیچوقت رهایش نکنم؟

اگر به فیلمنامه‌نویسی علاقه‌مند هستید اما نمی‌دانید از کجا شروغ کنیدٰ برای شرکت در دوره فیلمنامه‌نویسی آنلاین می‌توانید همین حالا دست به کار شوید.

سه قانون فیلمنامه‌نویسی برای تازه‌کارها

دوره های مرتبط

جهت ثبت نام، شماره موبایل و رمز عبور انتخابی خود را وارد نمایید.

کد 5 رقمی ارسال شده به موبایل خود را وارد کنید

جهت ورود نام کاربری و رمز عبور خود را وارد نمایید.