سریال خرس (The Bear 2022) محصول شبکه‌ی هولو و به کارگردانی کریستوفر استور، یک کمدی‌درام آشپزی است که هم میان مخاطبان محبوبیت پیدا کرده و هم عملکرد خوبی در حوزه‌ی جوایز معتبر داشته که از جمله‌ی آن می‌توان به جایزه‌ی امی بهترین سریال کمدی، بهترین نقش اول مرد و زن، بهترین نقش مکمل مرد و همچنین بهترین نویسندگی و کارگردانی کمدی اشاره کرد.

در این یادداشت به بهانه‌ی انتشار فصل سوم سریال خرس مروری بر دو فصل گذشته و نقاط ضعف و قوت این سریال خواهیم داشت.

سریال خرس برای من و احتمالاً بسیاری از سریال‌بازان، روی کاغذ موارد ترغیب‌کننده‌ای دارد. داستان سریال از این قرار است که کارمن، آشپز درجه یک رستوران نیویورکی پس از خودکشی قریب‌الوقوع برادرش، رستورانِ در حال فروپاشی او را ارث می‌برد و حالا احیای این رستوران راهی برای ترمیم زخم‌های فروخورده‌ی اوست. علی‌الخصوص حفره‌ای که از زخم‌های روابط خانوادگی و مشخصاً خودکشی برادرش مایک در دلش مانده است.

در توضیحات ژانر هم از سریال خرس تحت عنوان کمدی سیاه نام‌ برده می‌شود، که در کنار چاشنی جذاب آشپزی و داستانی که احتمالاً حاکی از پرداخت به جزئیات روابط انسانی است، این اثر را بیش از پیش باب طبع سریال‌بازانِ این سال‌ها می‌کند.

با چنین انتظاری من هم مثل شما با رویی گشاده آماده‌ی دیدن سریال شدم. یک بار نه دو بار نه سه بار. سه بار نتوانستم بیش از دو قسمت ببینم. این در حالی بود که به موازات آن سریال‌هایی مانند وراثت را یک‌نفس تمام کردم!

هر چند در نهایت به بهانه‌ی فصل سوم فرصت کاملی به سریال خرس دادم اما یک سوال مهم در تمام طول سریال همراهم بود و در ادامه‌ی یادداشت تلاش می‌کنم به آن پاسخ دهم.

«چرا تماشای سریال خرس تا این حد برایم طاقت‌فرسا بود؟»

همانطور که گفتیم سریال خرس روی کاغذ فرمول‌ بسیاری سریال‌های موفق را دارد، اما مشکل همینجاست. فرمول‌ها تا زمانی که حقیقتاً چفت و بست داستان، شخصیت‌ها و روایت و تکنینک‌های سینمایی با هم کار نکنند، نمی‌توانند کافی باشند.

جدا از حفره‌ها و ابهامات داستان یا زیاده‌روی در برخی تکنیک‌های سینمایی به نظر می‌رسد پای خرس بیش از هر چیز اشتباهات در طراحی و اجرای شخصیت‌پردازی می‌لنگد. در ادامه تعدادی از این مسائل را بیشتر باز می‌کنیم.

آیا کلوزآپ کافیست؟

نمای کلوزآپ راهی مشخص و واضح برای نزدیک شدن به سوژه است. این داده حتی نیازی به دانش سینمایی ندارد و هر بیننده‌ای می‌تواند آن را حدس بزند. اما کاربرد آن در روایت سینمایی باید دلایلی داشته باشد.

در سریال خرس مانند بسیاری فیلم‌هایی با موضوع آشپزی (یا حتی نماها غذا در فیلم‌های دیگر) با کلوزآپ‌های فراوانی از غذاهای خوش‌آب و رنگ مواجهیم. اما کلوزآپ در آشپزخانه دیگر چه کارهایی می‌کند؟

فضای سریال خرس شلوغ، پر سر و صدا و مملو از تنش است و استرس‌های داخل یک آشپزخانه‌ی بی‌نظم را به تصویر می‌کشد‌. در حقیقت هدف این بوده که شما با دیدن نماهای نزدیک پی‌درپی به فضای واقعی آشپزخانه‌ی بیف/ بر نزدیک شوید یا بهتر بگوییم، حضور در آن را تجربه کنید. از سوی دیگر تنش‌ها و اضطراب‌های درونی شخصیت‌ها نیز انگیزه‌‌ی دیگری برای استفاده از این نما و کات‌های خشن و بی‌پرواست. حالا سوال اینجاست که تنکنیک‌ها تا چه حد سازندگان را به هدف خود نزدیک کرده است‌؟

یکی از مسائلی که برخی مخاطبان را در تماشای سریال آزار می‌دهد، شلوغی بیش از حد آن است. از طرفی به نظر می‌رسد شلوغی جزو جدانشدنی از روایت چنین داستانی باشد. پس مشکل کجاست؟

مسئله این است که گویی کارگردان آنچنان درگیر نماهای بسیار نزدیک است که از ارائه‌ی یک تصویر معقول باز می‌ماند. وقتی درباره‌ی ریتم صحبت می‌کنیم، تعادل نیز بازوی دیگری است که باید از آن کمک گرفته شود. هر چند با دیالوگ‌های مخدوش، سر و صدای صدای آشپزخانه، حالت خفگی ناشی از اکستریم کلوزآپ‌ها را به تصویر بکشیم، نیاز است تعادل بین این صحنه‌ها و دیگر انواع نما و تصویر رعایت شود تا از همین تنش‌ها هم درک درستی داشته باشیم.

به بیان دیگر کارگردان آنقدر فریاد می‌زند "نزدیک شوید!" که فراموش می‌کند نزدیکی بسیار فیزیکی لزوماً به معنای درک بهتر موقعیت نیست و او باید تصویری متناسب نشانمان دهد تا بتوانیم واقعاً به جهانش نزدیک شویم.

بگذار شخصیت‌ها خودشان را نشان دهند!

نشان دادن (showing) روش سینماست و روایت‌های موفق آن‌هایی هستند که خوب به ما نشان می‌دهند‌. هر جا نویسنده بخواهد به جای نشان دادن بگوید، چیزی را بین مخاطب و جهان قصه مخدوش می‌کند.

بیایید به نگاهی به چند شخصیت بیندازیم.

کارمن: شخصیت اصلی داستان که آشپزی فوق‌العاده است اما فردی تا حدی منزوی، درون‌گرا و پر از زخم‌های درونی است. او غرق اهداف و افکار خود می‌شود، چنانکه گویی درست نمی‌تواند روابطش را شکل دهد و در این حوزه ناکام می‌ماند.

کارمن به عنوان شخصیت اصلی جز به مدد فلاشبک و بعضی موقعیت‌های بغرنج، نمی‌تواند از درون خود پرده‌ای بردارد و دائم از زبان خودش و دیگران می‌شنویم که چه احساسی دارد. مثلاً قرار است خودخواهی را در کارمن ببینیم اما در تمام موقعیت‌هایی که متهم به این رفتار می‌شود پیش از آن که مخاطب بخواهد متوجه چنین چیزی شود، شخصیتهای دیگر فریاد سر می‌دهند. شاید حق هم داشته باشند چون درون موقعیت هستند اما مخاطب در نمای نزدیک کارگردان گیر افتاده و درکی از رفتار کارمن ندارد.

بحث دیگر درباره‌ی کارمن کم و کیف روابط او با خانوده و سوگواری درباره‌ی مایک است. اینجا هم ما از خلال صحبت مستقیم او در گردهم‌آیی بازپروری به عمق احساساتش پی می‌بریم. موقعیتی که می‌تواند خوب کار کند اما به شرطی که پیش از به شکل ‌های دیگر توانسته باشیم با ابعاد مختلف شخصیت و مواجه‌اس با سوگ آشنا شویم.

سیدنی: به زعم من ناکام‌ترین شخصیت در طراحی و اجرا که می‌توانست نقطه‌ی عطفی باشد اما تا اینجا برای من فقط آزاردهنده بوده است. سیدنی جوان سختکوش، ماهر و بلندپروازی است که کارمن را استاد بزرگی می‌داند و آرزو دارد او هم روزی آشپز بزرگی شود. سیدنی در ابتدا بسیار غرق شخصیت کارمن است و می‌خواهد هر چه سریع‌تر از کارآموزی خارج شود و آشپز باشد اما مشخص نیست طی چه فرآیندی و دقیقاً چرا به یک شخصیت همیشه طلبکار تبدیل می‌شود؟ بله کارمن با توجه به شخصیت و موقعیتش گاهی او را نادیده می‌گیرد و جاانداختن ضوابط و قوانین برای کارکنان آشپزخانه‌ای که روی هوا اداره می‌شده کار طاقت‌فرسایی است. حتی با این شرایط هم کار سید آنقدر وخیم نیست و ناملایماتی نمی‌بینیم که بتوانیم رفتار وقیحانه‌ی او را توجیه کنیم. از جایی به بعد گویی او خود را هم‌تراز کارمن می‌بیند بدون این که توجه کند هنوز خیلی مانده تا به او برسد و گویی لطف و فروتنی کارمن و دیگران را وظیفه می‌داند. البته عملکرد ضعیف این بازیگر برنده‌ی امی(!) هم در ارائه‌ی این تصویر نامعقول بی‌تأثیر نیست. چنان که در نود درصد مواقع او را در حال گرد کردن چشم‌ها، مچاله کردن اجزای صورت و من و من کردن با لحنی تصنعی می‌بینیم. برعکس این مواقع سید در هر جا که آرام‌تر است تصویر بهتری از خود ارائه می‌دهد.

ریچارد: ریچارد پسرخاله و دوست کارمن و مایک، به نسبت سیدنی و حتی کارمن به شکل موفق‌تری ظاهر شده است و تا حد خوبی می‌تواند ابعاد متفاوتی از شخصیتش را به رخ بکشد. مثلاً در همان قسمت‌های اول می‌بینیم که با وجود هیاهو و قلدری‌اش در گفت‌وگو با دخترش تا چه حد دلسوز و آسیب‌پذیر است. در ادامه هم با اختصاص بخش‌های بیشتر به درونیات او و رابطه‌اش با رستوران و کارمن، تصویر بهتری از او داریم. با این وجود او هم در بسیاری از موارد پیش‌بینی‌پذیر و حتی گاهی منفعلانه رفتار می‌کند.

در کنار این شخصیت‌ها دیگر کارکنان رستوران مانند مارکوس (جوانی عاشق شیرینی‌پزی)،‌تینا (آشپز کهنه‌کار لاتین)، ایبرا(آشپز قدیمی اهل سومالی) و همچنین اعضای خانواده، ناتالی (خواهر کارمن)، دانا (مادر کارمن) و حتی مایک (برادر مرحوم کارمن) از عناصری هستند که هر کدام در موقعیت‌هایی به پیشبرد داستان کمک می‌کنند اما هیچ کدام به جز مادر و مایک نقش کلیدی و عمیقی در پیشبرد داستان ندارند و حتی داستان فرعی خودشان هم تا به حال چندان جذابیتی نداشته که کنجکاوی برانگیزد یا شوری به قصه بدهد.

کریسمس: سقوط برازوتوها و صعود خرس

همانطور که پیش‌تر گفتیم فلش‌بک‌ها در سریال از نقاط عطفی هستند که می‌توانیم بالاخره در آن‌ها به کشف و شهود بپردازیم. (قضاوت این که چقدر این مسئله درست است با شما!) به همین ترتیب اپیزود کریسمس در قسمت ۶ فصل ۲ که فلش بک کامل است، نقطه‌ی عطفی می‌شود برای جان گرفتن سریال و پس از آن ما به شکلی بهتر با زوایای متفاوت شخصیت‌ها آشنا می‌شویم و قصه‌گو به خودش و ما فرصت می‌دهد تا حال و هوای موقعیت را بهتر دریابیم. از این اپیزود است که هم برخی ابهامات ما درباره‌ی اپیزودهای قبل برطرف می‌شود و هم نسبت به آینده کنجکاو می‌شویم و پس از این هم چند اپیزود خوب دیگر وجود دارد که شخصیت‌ها را بالاخره متحول می‌کند مانند تحول شخصیت ریچی یا روابط عاطفی کارمن.

سریال خرس در مجموع با تمام این نواقص، پتانسیل‌هایی دارد که می‌توانند نواقص را برطرف کنند و در ابعاد مختلف سریال را بهبود ببخشند. با توجه به روند رشد سریال از اپیزود کریسمس تا پایان فصل ۲ امیدواریم امروز با پخش فصل ۳ اتفاقات بهتری در راه باشد و فراموش نکنیم که هولو این سریال را برای فصل ۴ هم تمدید کرده است.

نظر شما درباره‌ی سریال خرس چیست؟

فکر می‌کنید در اپیزودهای آینده چه چیزی در انتظار رستوران بر باشد؟

نویسنده: مریم شایسته (تحریریه ماجرا)

مروری بر سریال خرس (The Bear 2022)

مریم شایسته

دوره های مرتبط

جهت ثبت نام، شماره موبایل و رمز عبور انتخابی خود را وارد نمایید.

کد 5 رقمی ارسال شده به موبایل خود را وارد کنید

جهت ورود نام کاربری و رمز عبور خود را وارد نمایید.