کیک محبوب من، سومین فیلم بلند مریم مقدم و بهتاش صناعی‌ها به تهیه‌کنندگی غلامرضا موسوی‌ است. فیلم بدون رعایت قواعد مرسوم فیلمسازی در ایران، همسو با جنبش‌های اجتماعی اخیر ساخته شده و در جشنواره‌های مختلف جهانی موفق عمل کرده است. از جمله مهم‌ترین این موفقیت‌ها می‌توان به جایزه‌‌ی فیپرشی جشنواره برلین 2024 اشاره کرد.

با احترام به ارزش‌های فرامتنی فیلم که از اقدام جسورانه‌ی سازندگان برای نشان دادن زیست واقعی یک زن نشأت می‌گیرد، تمرکز اصلی این یادداشت بر وجه هنری و ساختار کلی اثر خواهد بود.

هشدار: با خواندن این یادداشت بخش اعظمی از داستان فیلم لو می‌رود.

کیک محبوب من درمورد مه

ری فیلم تحمیل می‌شوند، تصنعی به نظر می‌رسند و آسیب جدی به اثر وارد می‌کنند.

در لحظات مهمی از کیک محبوب من، همه چیز در خدمت حرفی اس

ین هفتاد ساله‌ای‌ است که تلاش می‌کند تنهایی‌اش را از بین ببرد و به نیازهای زنانه‌اش پاسخ دهد. او در این مسیر با فرامرز برخورد کرده و از او می‌خواهد به خانه‌اش برود.

فیلم تمام مواد اولیه‌ای را که در این عصر برای ساخت یک فیلم هنری لازم است دارد. تنهایی موضوعی جهانشمول و بزرگ است. مهین و فرامرز پتانسیلی بالا برای خلق شخصیت‌های ماندگار دارند و مواجهه‌ی این دو، موقعیتی است دراماتیک و عظیم.

هر زمان که این عناصر به ساختار روایی و بصت که سازندگان می‌خواهند بزنند. نویسنده و کارگردان با تاکید بیش از حد بر عناصر دلخواه خود، موقعیت‌هایی می‌سازند که بایدها و نبایدها در آن دیکته شده و مخاطب را از فیلم جدا می‌کند.

برای بیان موضوع اصلی فیلم (تنهایی) و درک مضمون، رادیو باید از ربات‌هایی حرف بزند که می‌توانند آدمی را حمام کنند، تنها فیلم‌های عاشقانه حق پخش شدن از تلویزیون را دارند و درست زمانی که مهین می‌خواهد پتو را به دختر و نوه‌اش نشان دهد، تماس تصویری محکوم به قطع شدن است.

برای پیشبرد فیلمنامه و تثبیت لحن شاعرانه، دیالوگ‌های تر‌و‌تمیز فرامرز و مهین، فارغ از واکنش طبیعی و کشمکش درونیشان، در هر موقعیتی گفته می‌شوند.

در شبی که مهین برای اولین بار مردی غریبه را به خانه‌اش آورده، او باید سریع و بی‌مقدمه به فرامرز اعتماد کند، از او درباره ترسش از مرگ بپرسد و جواب بگیرد: من از تنها مردن می‌ترسم.

برای بیان دغدغه‌های شخصی فیلمسازان که مستقیم بیان کردن آن و تحمیلش به مسیر ارگانیک فیلمنامه، به خودی خود بر پیکر فیلم ضربه زده، مهین باید بی‌خود‌‌و‌‌بی‌جهت با گشت ارشاد مواجه شود و یک همسایه‌ی مذهبی سختگیر داشته باشد که نور سبز بالا سرش چشم را کور می‌کند.

لحظات و عناصری ظریف همانطور که تکه‌های این چیدمان تصنعی را به هم وصل می‌کند، چشم مخاطب را نیز به فیلم می‌دوزد و نمی‌گذارد او کامل از مهین و سفرش جدا شود.

سکانس رقص به خودی خود جذاب است. حرکات بازیگوشانه‌ی بازیگران و همراهی نرم دوربین با آن‌ها، در پیوند با آهنگی که ارتباط زیبایی با قصه و موقعیت دارد ترکیبی دلنشین و منسجم است.

استفاده از عنصر باغچه علاوه بر عمق و لایه‌ای که به زیر متن می‌دهد، فضای شاعرانه‌ی کار را بسط داده و لوکیشن‌ها را از یکنواختی بیرون می‌آورد.

به طور کل هر جا که فیلم از این مسیرهای از پیش تعیین شده فاصله می‌گیرد و به شکل ارگانیک پیش می‌رود، شخصیت‌ها جاندار و جذاب‌اند و موقعیت‌ها به یک تجربه‌ی حسی ملموس بدل می‌شوند.

مهین غمگینی که تنها برای خود پشت چشم‌هایش را آبی می‌کند، در سیر طبیعی بروز امیالش پیرمرد عبوسی را در نانوایی زیر نظر می‌گیرد و می‌خواهد به او نزدیک شود.

در ادامه این موقعیت با میزانسنی بسیار متفاوت در خانه مهین تکرار می‌شود.

فرامرز و مهین با شرمی ملموس کنار هم می‌شینند و نمی‌توانند مستقیم به یکدیگر نگاه کنند.

حضور مهین در حمام، با لباس و با وجود خجالتی که می‌کشید، نقطه‌ی اوجی برای نمایش این شرم است که بسیار هوشمندانه و بی‌سر و صدا، مفهوم سرکوب و سانسوری که با صحنه‌ی گشت ارشاد فریاد زده شده بود در تار و پود فضا و قصه‌ی فیلم به تصویر می‌کشد. مبارزه‌ای که با نشان دادن شراب و رقصیدن صرف پرداخت کاملی نداشت، حالا در حمام سفید-نارنجی، زیر نوری که سایه‌ی شخصیت‌ها را عریان و ملموس کرده، با ظرافت تمام قابل مشاهده است.

در انتها اما مرگ فرامرز در اثر تداخل ویاگرا و شراب، تمام این برداشت‌ها را زیر سوال می‌برد و نوع مواجه با تمام عناصر نمادین فیلم را عوض می‌کند.

مسیر صعودی‌ای که مهین برای از بین بردن تنهایی‌اش طی کرده بود، ارتباط فرامرز و مهین که لحظه به لحظه نزدیک‌تر و درونی‌تر می‌شد، ساختارشکنی در اجرا که می‌توانست با هم‌آغوشی مهین و فرامرز به اوج برسد، همگی با مرگ فرامرز بی‌نتیجه و عبث می‌مانند.

اگر برای تلخی پایان فیلم مقدمه‌چینی درستی می‌شد، فرّار بودن لحظات و لزوم لذت از هر لحظه‌ی زندگی شعار شاعرانه‌ی مریم مقدم و بهتاش صناعی ها را کامل می‌کرد.

سخن پایانی: کیک محبوب من بی عیب و نقص نیست، اما نمی‌توان دیدن آن را به مخاطب ایرانی پیشنهاد نکرد. فیلم فرزند زمانه خود و تفسیر و تماشای آن در این برهه، بسیار مهم و ارزشمند است. اگر شما نیز به اطرافیانتان توصیه می‌کنید این فیلم را ببینند، در قسمت کامنت‌ها برایمان بنویسید.

نویسنده: تینا صفارزادگان / تحریریه‌ی ماجرا

نقد و بررسی فیلم کیک محبوب من

تینا صفارزادگان

دوره های مرتبط

جهت ثبت نام، شماره موبایل و رمز عبور انتخابی خود را وارد نمایید.

کد 5 رقمی ارسال شده به موبایل خود را وارد کنید

جهت ورود نام کاربری و رمز عبور خود را وارد نمایید.