در فیلم‌هایی مثل «جدایی»، «گذشته» و «فروشنده» اصغر فرهادی، نویسنده و کارگردان ایرانی، نشان داده توانایی منحصر به فردی دارد در اینکه موقعیت‌های "عادی" انسانی را (معمولاً داخل کشورش) به کار گیرد و به شکلی واقعی، با جزئیات و در عین حال تعلیق‌آمیز با آنها بازی کند تا احساس کنید که اگر با دقت نگاه کنید، زندگی خود یک نوع فیلم مهیج است. «قهرمان» جدیدترین فیلم فرهادی (چهارمین فیلم او که در جشنواره کن به نمایش در می‌آید)، قصد دارد درامی از این دست باشد. ماجرای فیلم درباره‌ی مردی به شدت متواضع و بیچاره است که به شکلی زودگذر شخصیت محبوب تلوزیون و شبکه‌های اجتماعی می‌شود؛ داستانی که به راحتی می‌توان تصور کرد در فرهنگ تصویری دیوانه‌وارِ خودمان نیز رخ بدهد.

رحیم، شخصیت اصلی، به‌خاطر یک طلب وصول نشده در زندان به سر می‌برد و دو روز مرخصی به او داده شده که طی آن برای نجات خود از این وضعیت دست به کارهایی می‌زند. امیر جدیدی، بازیگری که نقش او را بازی می‌کند، به شکلی موقر و متین و گاه تا حدی سرد و بی‌روح، خوشتیپ است. او به آرماند آسانته‌ی جوان شباهت دارد و زمانی که لبخند می‌زند، صمیمیت خاصی دارد که توجه اطرافیانش را به خود جلب می‌کند.

او برای اینکه کاری را شروع کند از یک رباخوار پول قرض می‌گیرد و بعد بهرام (محسن تنابنده)، طلبکار بداخلاقی که اکنون او را به زندان انداخته، بدهی‌اش را پرداخت می‌کند. رحیم ۱۵۰ تومان به او بدهکار است، نه به‌خاطر اینکه از زیرش در رفته، بلکه چون شریکش با پول‌ها فرار کرده است. با این وجود، او باید راهی برای صاف کردن بدهی پیدا کند، و زمانی که فرخنده (سحر گلدوست)، که رحیم به‌طور پنهانی با او ارتباط دارد یک کیف گمشده با ۱۷ سکه‌ی طلا داخل آن پیدا میکند، به‌نظر میرسد راهی برای نجات او وجود دارد.

اما قیمت طلا (حداقل طی دو روزی که رحیم بیرون از زندان است) پایین آمده، پس این‌بار رحیم نقشه‌ی بلند پروازانه‌تر و مبهم‌تری می‌کشد. او اعلامیه‌هایی با شماره تلفن خودش پخش می‌کند تا موقعیت کسی را که طلاها را گم کرده، شناسایی کند. زن گریانی پیدایش می‌شود و ادعا می‌کند که آن پول متعلق به اوست و رحیم (به واسطه ی خواهرش) طلاها را باز می‌گرداند. سپس به تلوزیون دعوت می‌شود تا درباره‌ی این اتفاق صحبت کند: اینکه او برای پرداخت یک بدهی به شدت نیازمند آن سکه‌ها بود اما با این حال، سکه‌ها را برگرداند. او در رسانه‌ها به نماد بارز نوع‌دوستی ایرانی تبدیل می‌شود.

«قهرمان» که داستان آن در شهر شیراز می‌گذرد، به این مسئله می‌پردازد که ایران معاصر تا چه اندازه مبتنی بر ظاهرسازی‌های تشریفاتی است که مردم به واسطه‌ی آن‌ها خودشان را خوب و ذی صلاح نشان می‌دهند. رحیم، پدر مجردِ پسری که لکنت زبان دارد، به‌عنوان شخصیت رنج کشیده و بی‌سر‌وصدایی با انگیزه‌های متنافض انسانی به مخاطب نشان داده می‌شود. او می‌دانست که باید پول را برگرداند و این کار را انجام داد (فکر می‌کرد اگر این کار را نکند، دست تقدیر بیچاره‌اش خواهد کرد) اما در عین حال و به دلایل کاملاً منطقی، سعی دارد از کار خوبش به نفع خود بهره ببرد. او برای خودش یک طناب نجات انداخته است. آیا به نتیجه می‌رسد؟ بگذارید در همین حد بگوییم: بشکند این دست که نمک ندارد!

فرهادی طی صحنه‌هایی تاثیرگذار، نشان می‌دهد که یک جامعه چه طور مردم معمولی را به «قهرمان» تبدیل می‌کند اما در نهایت خودش هم داستان‌هایی را که ساخته است، باور نمی‌کند. در یک مراسم عمومی مربوط به یک بنیاد خیریه، از رحیم قدردانی می‌شود و آنجا برایش پول جمع می‌کنند، برای یک لحظه او محبوب دلهاست. اما هنوز برای پس دادن پول بهرام، پول کافی ندارد و معلوم می شود این بهرامِ کچل و ریش‌دار و مضحک که شخصیتی مثل اسکروچ/آقای پاتر به نظر می‌رسد، پشت سخت گیری‌هایش ماجرای خود را دارد.

[فیلم] پیچیدگی‌های زیادی دارد، هر صحنه حرف تازه‌ای برای گفتن دارد و درباره‌ی جامعه‌ای حرف می‌زند که بین اخلاقیاتی که بر خودش تحمیل کرده و یک واقعیت ویران شده به لحاظ اقتصادی، گیر افتاده است. با این وجود، «قهرمان» یک فیلم نسبتاً غیرمتمرکز است: داستانی سرشار از «بینش» اما تا حدودی مبهم و بی‌طرف درباره‌ی حماسه‌ی یک مرد عادی که برای نجات خود تلاش می‌کند. این فیلم 2 ساعت و 7 دقیقه است و ساختارش بیش از اینکه تکامل داشته باشد، تکراری است.

صالح کریمایی، بازیگر جوانی که نقش پسر رحیم را بازی می‌کند، در فیلم حضوری سرزنده و فعال دارد و در اواخر فیلم زمانی که رحیم در موقعیتِ سوءاستفاده از لکنت زبان پسرش قرار می‌گیرد، این صحنه باید اوج ناراحت‌کننده‌‌ی تمام چیزهایی باشد که تا آن لحظه در فیلم دیده‌ایم اما در عوض، به شکل یک تصمیم خیرخواهانه، محافظه‌کارانه و احساسی به تصویر کشیده می‌شود. قهرمان با تمام خوبی‌هایش یک فیلم به سبک فرهادی‌ است که بیشتر از اینکه با قلب‌های ما ارتباط برقرار کند، ذهن‌هایمان را درگیر می‌کند و گاهی ما را به فکر فرو می‌برد.

منبع: Variety

ترجمه و تخلیص: مائده معینی از تحریریه‌ ماجرا

فیلمی که به جای قلب‌ها، ذهن‌هایمان را درگیر می‌کند

دوره های مرتبط

جهت ثبت نام، شماره موبایل و رمز عبور انتخابی خود را وارد نمایید.

کد 5 رقمی ارسال شده به موبایل خود را وارد کنید

جهت ورود نام کاربری و رمز عبور خود را وارد نمایید.