زمانی که فیلم در سینماهای دنیا به نمایش درآمد، شاید کمتر کسی اسم ربات وحشی را شنیده بود. با توجه به اینکه کمپانی بزرگی مثل DreamWorks پشتیبان این انیمیشن است، کمی عجیب بود که تبلیغات گسترده‌ای برای آن نشده بود. به نظر می‌رسد تهیه کننده‌ی اصلی فیلم، دین دبلوا (Dean DeBlois)، بیش از حد درگیر ساخت پروژه رویایی خود، یعنی نسخه لایو اکشن چگونه اژدهای خود را تربیت کنیم (How to Train Your Dragon) بوده و انگیزه‌ای برای تبلیغ این فیلم نداشته است. اما فیلم پس از اکران، خیلی زود مخاطب خود را پیدا کرد و حتی به یکی از شانس‌های اسکار بهترین انیمیشن سال ۲۰۲۴ تبدیل شد.
خلاصه‌ی داستان فیلم
فیلم اقتباسی است از کتابی به همین نام که پیتر براون آن را در سال ۲۰۱۶ نوشته است. روایت نسخه‌ی سینمایی از اینجا شروع می‌شود که شخصیت اصلی فیلم، رباتی به نام رازوم ۷۱۳۴ (به اختصار راز) با صداپیشگی لوپیتا نیونگو (Lupita Nyong'o)، در ساحل جزیره‌ای دورافتاده روشن می‌شود. او که به منظور کمک به انسان‌ها در انجام کارهایشان ساخته شده، بلافاصله سعی می‌کند مالک خود را برای دریافت دستورات اجرایی شناسایی کند. فیلم از همان دقایق ابتدایی با ارائه‌ی ضرب‌آهنگی تند، لحظات طنز و تصاویر رنگارنگ، مخاطب را میخکوب می‌کند. چالش اصلی فیلم از اینجا شروع می‌شود که راز ناگهان بر روی لانه‌ی خانواده‌ی یک غاز سقوط می‌کند و در نتیجه‌ی آن، تمام اعضای این خانواده به غیر از یک تخم غاز از بین می‌روند. با متولد شدن غاز، برایت‌بیل (Brightbill)، ربات نقش مادر را به عهده می‌گیرد و سفری را برای درک صمیمیت و مادرانگی آغاز می‌کند.
کارگردان فیلم، کریس سندرز (Chris Sanders) که سابقه‌ی طولانی و موفقی در ساخت انیمیشن دارد، از شیر شاه تا غارنشینان (Croods)، به خوبی توانسته در نمایش طبیعت وحشی و بی‌رحم و حفظ دنیای معصوم کودکانه تعادل ایجاد کند. کارگردان از اشاره به اینکه در جنگل ممکن است هر لحظه موجودی کشته یا خورده شود، هراسی ندارد. چنانکه در صحنه‌ای می‌بینیم شخصیت صاریغ با شوخی تلخی، در لحظه‌ای که فکر می‌کند یکی از فرزندانش خورده شده، تعداد آنها را اصلاح و شش اعلام می‌کند.
در کنار دو شخصیت اصلی راز و برایت‌بیل، روباهی به نام فینک (Fink) با صداپیشگی پدرو پاسکال (Pedro Pascal) را داریم که خود را "متخصص غازها" معرفی می‌کند. روباه که یکی از شکارچی‌های حیله‌گر جنگل به حساب می‌آید، دوستی ندارد و در ابتدا و بر اساس غریزه می‌خواهد غاز نوزاد را هم بخورد. اما در کنار آن دو کم‌کم ارزش دوستی و احترام را یاد می‌گیرد.
مقایسه‌ی کتاب و فیلم
در حالی که نسخه‌ی سینمایی از نظر روایت اصلی و مضامین نسبتاً به منبع اصلی وفادار مانده، چند تفاوت موضوعی و تماتیک بین فیلم و کتاب اصلی وجود دارد. این تفاوت‌ها اغلب از ماهیت منحصربه‌فرد اقتباس یک کتاب در یک رسانه تصویری و تمرکز فیلم بر روایت از طریق نمایش دادن ناشی می‌شوند. در اینجا چند تفاوت اصلی بین اقتباس سینمایی و کتاب ربات وحشی ارائه شده است:
عمق عاطفی و رشد شخصیت
- کتاب: در کتاب ربات وحشی نویسنده اجازه می‌دهد تا درون‌نگری عمیق‌تر و توسعه شخصیت با جزئیات بیشتر، به ویژه در مورد سفر راز برای خودیابی انجام شود. داستان بیشتر به افکار، عواطف و پرسش‌های فلسفی او درباره زندگی، هدف و هویت می‌پردازد. رشد راز تدریجی است و نثر دقیق‌تر کتاب به خوانندگان اجازه می‌دهد درگیری‌های درونی او را بررسی کنند.
- فیلم: رشد شخصیت راز در فیلم برای قرار گرفتن در محدوده 90 دقیقه‌ای، متراکم و روان شده و افکار درونی او بیشتر از طریق داستان‌گویی بصری و گفتگو با دیگر شخصیت‌ها، به‌ویژه حیوانات، منتقل می‌شود. فیلم برای قابل دسترس‌تر شدن برای مخاطبان جوان‌تر، بیشتر بر نقاط عاطفی تعامل او با حیوانات تمرکز می‌کند.
تمرکز بر روی عمل در مقابل بازتاب درونی
- کتاب: کنش‌ها با لحظات تأمل شخصیت اصلی در روند کتاب متعادل شده‌اند. بخش اعظم کاوش موضوعی کتاب از طریق تفکر و درک تدریجی راز از دنیای اطرافش انجام می‌شود. مضامینی مانند طبیعت در مقابل فناوری و هویت از طریق مونولوگ درونی بررسی می‌شوند و وزن فلسفی عمیق‌تری به داستان می‌دهند.
- فیلم: نسخه سینمایی تاکید بیشتری بر لحظات اکشن و ماجراجویی دارد. در حالی که مضامین بقا، انطباق و خودیابی هنوز پابرجاست، ضرب‌آهنگ فیلم سریع‌تر است و بیشتر به درگیری‌های بیرونی (مثلاً پرداختن به چالش‌های طبیعت و حیوانات) تکیه دارد تا کشمکش‌های درونی راز. این تفاوت در ضرب‌آهنگ بر عمق کاوش مضامین تاثیر می‌گذارد و آنها را دم دستی‌تر می کند.
لحن و جو عاطفی
- کتاب: لحن کتاب تا حدودی تلخ و شیرین و درون‌نگر، با درون‌مایه‌های فلسفی است. در حالی که لحظات طنز و گرمی وجود دارد، کتاب اغلب به مفاهیم بزرگتر وجودی راز، همچنین جنبه‌های عاطفی و اخلاقی زندگی در دنیایی با طبیعت و تکنولوژی می‌پردازد.
- فیلم: لحن فیلم کمی خوشبینانه‌تر و عامه‌پسندتر است، زیرا برای مخاطب هالیوودی ساخته شده و تمرکز آن بر عناصر خانواده‌پسند است. سبک انیمیشن و ضرب‌آهنگ آن همه در گرو آن هستند که رویکردی احساسی‌تر داشته باشند تا فیلم بیشتر شبیه یک داستان ماجراجویی حال خوب کن باشد. این رویکرد، تاکید موضوعی را از سؤالات فلسفی به تجربیات عاطفی مانند لذت ارتباط اجتماعی تغییر می‌دهد.
ارتباط با طبیعت
- کتاب: ایده‌ی هماهنگی بین راز و جهان طبیعی در کتاب به شیوه‌ای ظریف‌تر بررسی شده به گونه‌ای که راز از طبیعت یاد می‌گیرد و به تدریج تعادل را پیدا می‌کند. مضامین حفاظت از محیط زیست به طرز ماهرانه‌ای در روایت بافته شده‌اند و راز نه تنها با آن سازگار می‌شود، بلکه به رشد اکوسیستم نیز کمک می‌کند.
- فیلم: در حالی که فیلم هنوز موضوع یادگیری راز برای تعامل با طبیعت را دارد، بیشتر بر تلاش او برای زنده ماندن در یک محیط خطرناک تمرکز می‌کند و کمتر بر رابطه ظریف بین فناوری و اکوسیستم می‌پردازد. رسانه‌ی بصری نیازمند صحنه‌های اکشن‌‌محور است، بنابراین در اینجا رابطه با طبیعت بیشتر شبیه یک چالش مستقیم است تا سفری تدریجی و آموزنده.
نقش حیوانات
- کتاب: در کتاب، حیوانات نقش کلیدی در رشد و بقای شخصی راز دارند. روابط راز با آنها به آرامی تکامل می‌یابد و بخش زیادی از روایت‌ها به بررسی چگونگی شکل‌دهی این روابط به درک او از خود و جایگاهش در جهان می‌پردازد. پیوند او با حیوانات، بر همکاری و احترام متقابل تأکید دارد.
- فیلم: به حیوانات فیلم شخصیت بیشتری داده شده است و نقش برجسته‌تری در شکل دادن به داستان بازی می‌کنند. آنها بیشتر به عنوان همراهان پیشرفت راز عمل کنند و تمرکز داستان را بر موضوع دوستی و کار گروهی بیشتر می‌کنند. با ارائه‌ی واضح‌تر لایه‌ی طنز و حمایت عاطفی از طرف حیوانات، پویایی بین راز و حیوانات احتمالاً از نظر بصری جذاب‌تر است.
پایان‌بندی داستان
- کتاب: پایان کتاب با سفر راز برای کشف خود، که مانند یک سیر تکامل طبیعی است، بیشتر تامل برانگیز است. عناصری با پایان باز وجود دارد که خواننده را به فکر کردن درباره آینده او و دنیایی که در آن زندگی می‌کند وا می‌دارد. نتیجه‌گیری نیازمند تامل بیشتری در مورد سؤالات فلسفی مطرح شده در طول داستان است.
- فیلم: فیلم نتیجه قطعی‌تر و حال خوب کنی را ارائه می‌دهد که سفر راز را به گونه‌ای برای مخاطب پایان می‌دهد. نتیجه عاطفی در فیلم بر پیروزی روابط راز و توانایی او در یافتن تعلق در جهان متمرکز است و آن را از منظر فکری به وادی احساسی وارد می‌کند تا برای مخاطب رضایت‌بخش‌تر باشد.
در حالی که مضامین بقا، هویت، طبیعت در مقابل فناوری، و جامعه در هر دو کتاب و فیلم محوری باقی می‌مانند، اقتباس سینمایی تمایل دارد این مضامین را برای مخاطب عام ساده‌سازی کند. فیلم تاکید بیشتری بر داستان‌گویی بصری، ارتباطات عاطفی و اکشن دارد، در حالی که کتاب به صورت عمیق‌تر به پرسش‌های فلسفی و رشد شخصیت‌ها می‌پردازد. این باعث می‌شود فیلم نسخه‌ای خانوادگی‌تر و هیجان‌انگیزتر از داستان باشد، در حالی که کتاب کاوشی تامل برانگیز و لایه‌ای از همان مضامین ارائه می‌دهد.
جمع‌بندی
یکی از نقاط قوت فیلم، سبک بصری آن است که ترکیبی از انیمیشن دو بعدی و سه بعدی است. این تصمیم باعث شده شخصیت راز در پس زمینه‌ای دو بعدی هرچه بیشتر شبیه عاملی خارجی و ناهماهنگ با این دنیا به نظر برسد. فیلم که بودجه‌ای تقریباً نصف عناوین بزرگتر امسال مثل درون و بیرون 2 (Inside Out 2) و پاندای کونگ‌فو‌کار 4 (Kung Fu Panda) داشته، هم از سمت منتقدین و هم از سمت مخاطبان بسیار استقبال شده و انتظار می‌رود جوایز زیادی را از آن خود کند.
در نهایت اگر به دنبال یک انیمیشن حال‌خوب‌کن برای تماشا با اعضای خانواده هستید، فیلم ربات وحشی حتماً پیشنهاد می‌شود.
