نوجوانی ساخته‌ی فیلیپ بارانتینی و به نویسندگیِ مشترک جک ثورن و استفن گراهام (با نقش‌آفرینی به‌یادماندنی‌اش در"قاپ‌زنی" گای ریچی) توانست با زیبایی‌شناسی برجسته و پرداخت دغدغه‌مندانه به موضوع، در طول چند هفته به عنوان پربازدیدترین فیلم شبکه‌ی نتفلیکس معرفی شود. مینی سریالی که علاوه بر موارد گفته شده در قسمتِ اجرا نیز با بازیِ درخشانِ اُون کوپر و اِرین دوهِرتی توانست توجه بسیاری از مخاطبان و منتقدان را به خود جلب کند.

در ستایش واقعیت

"بدون شک اولین و سطحی‌ترین عکس‌العمل هرکس در برابر واقعیت روزمره حاکی از ملال‌آور بودن آن است.‌ در واقع تا زمانی‌ که ما نتوانیم بر بعضی تنبلی‌های اخلاقی و روشن‌فکرانه غلبه کنیم، این واقعیت همچنان کسل‌کننده به نظر می‌آید. جای تعجب نیست که سینما همیشه اسیر این ضرورت طبیعی و اجتناب‌ناپذیر بوده است که باید واقعیت را در قالب یک "داستان" جای داد تا هیجان‌انگیز و جذاب جلوه کند. روشن است که چنین روشی از برخورد مستقیم با واقعیت روزمره دوری می‌کند. مطابق با این روش، واقعیت را نمی‌توان بدون دخالت و به کارگیری تخیل به تصویر درآورد"

چزاره زاواتینی

در چند قدمیِ تحقق یک رویا

نوجوانی را می‌توان حرکتی رو به جلو در مواجهه با "واقعیت" دانست. رویایی که از دیرباز ذهن بسیاری از اندیشمندان و فیلمسازان را به خود درگیر کرده است. مواجهه‌‌ای به قصد رسیدن به واقعیت و کشف آن نه ارائه‌ی یک نمایش پالایش‌شده که مهم‌ترین هدفش تحت تاثیر قرار دادنِ مخاطب است.

در واقع منظور این است که واقعیت تنها به عنوان ماده‌‌ای خام جهت استفاده در کاربست‌هایی روایی مورد توجه قرار نگیرد_که از آن با عنوان "رئالیزم" یاد می‌شود_ بلکه کشف و کنکاش و به تصویر کشیدنِ واقعیت مدنظر قرار گیرد تا بتوان آن را به عنوان اُبژه‌ای با تمام متعلقاتش به تصویر کشید. واقعیتی که شاید به زعم برخی می‌بایست با استعاره‌ها، ترکیبات تصویری و همنشینی‌ ایماژها همراه شود تا برای بیننده به نمایش درآید در حالیکه تماشای واقعیت غنی به شرط دست یافتن به ارزش درونی‌شان به خودی خود کافی است.

نوجوانی شاید در ابتدای امر مخاطب را با لحظاتی از حیرت روبرو سازد. حیرتی که نتیجه‌ی خصیصه‌ای سبکی و زبانِ فرمال این سریال است. در ادامه و طیِ تصادم با قراردادهای ژانری دیگری که به قطع مخاطب این مدیوم هنری_بخوانید "تجاری شده"_ با آن‌ها ناآشنا نیست، درجاتی از دل‌زدگی و ملال را برایش رقم بزند. دقیقاً در همین نقطه است که می‌توان چنین ویژگی‌ِ سبکی‌ای را مورد بررسی و کنکاش قرار داد.

نوجوانی قصه‌ی یک نوجوان است که متهم به قتل دختر نوجوان دیگری است. فیلم با ماموران پلیس درون ماشین آغاز می‌شود که منتظر لحظه‌ی مورد نظر برای ورود به خانه‌ی متهم و دستگیری او هستند. در واقع، در نگاه نخست و با توجه به المان‌های معرفی شده؛ پلیس، جرم، زندان، قتل و ... گویی با یک فیلم جنایی-کارآگاهی مواجهیم که امکان دارد به زیر ژانر درام دادگاهی هم منتهی شود اما هرچه که فیلم پیش می‌رود بیننده متوجه لایه‌های دیگر چنین قالبی می‌شود کما‌این‌که خود فیلم هم تمایلی به نمایش فرآیندِ تحقیق و کنکاش نداشته و سعی می‌کند با استفاده از میان‌نویس ما را به مرحله‌‌ای جدید_نه از جُرم ارتکاب یافته_ بلکه به فاصله‌ای نزدیک‌تر از شخصیت‌ها و دغدغه‌‌ی‌شان منتقل کند.

زیبایی‌شناسی برداشت بلند

نوجوانی در واقع پا را از تجارب گذشته فراتر گذاشته و سعی دارد واقعیت را با تمام جوانبش به تصویر بکشد. واقعیتی که می‌تواند ترکیبی از حوادث و رخ‌دادهای مثبت و منفی باشد. رئالیسم در نوجوانی در بالاترین ظرفیتش ارائه شده و مخاطب از طریقِ انتخاب زیبایی‌شناسی برداشت بلند تا حد زیادی به آن نزدیک می‌شود.‌ به دیگر سخن، ما به عنوان بیننده تنها مشاهده‌گرِ لحظات دراماتیک و داستانی نیستیم و واقعیت را با تمام موجودیتش نمایان می‌کند.

پس از اتمام صحنه‌ی تعقیب و گریز میان افسر پرونده و یک نوجوان، ما با افسر پلیس همراه می‌شویم و دقیقاً با لحظات و دقایقی که_ در بسیاری از فیلم‌ها از آن‌ها عبور کرده و به صحنه‌ی دیگر برش می‌زنند_ روبرو می‌شویم. لحظاتی که کارکردی فاصله‌گذارانه پیدا کرده و کمک می‌کنند که درونِ سازوکارهای روایی دوخته نشویم و در نتیجه وجه ملال‌آور زندگی برایمان آشکار شود. افسر پلیس، مسافتی را تا رسیدن به ماشینش طی می‌کند و ما تمام مدت با او همراه می‌شویم. لحظاتی که او هیچ کنشی جز قدم زدن به سمت ماشین ندارد. این صحنه مثال خوبی از نمایش آن‌ چیزی است که در سینما_ بجز آثار بلا تار و چند فیلمساز دیگر_ کمتر به آن توجه شده است. در واقع به نظر می‌رسد که فیلمساز انتخاب درستی داشته است. او قصد داشته که یک وضعیت مشخص را با چالش‌ها و پیچیدگی‌هایش به تصویر بکشد و در این راه زیبایی‌شناسی برداشت بلند تنها یک انتخاب سبکی نبوده بلکه ماهیت روایت رویداد مورد نظر با چنین انتخابی هم‌سو و هماهنگ‌تر است.

نیاز به توضیح نیست، او یک شعبده‌بازِ زبردست است!

نوجوانی نمایشی برای تحلیل، توضیح و تبیین یک مساله‌ی خاص نیست و به همین خاطر اگر مبنای این فیلم بر خلق مفهومی مستقل، خارج از عینیت نماها و نتیجه‌ی همنشینی تصاویر بود، شاید به عنوان یک مخاطب قصه‌پسند که با دنیای فیلم‌های کلاسیک آشناییم، لذت تماشای آن دوچندان می‌شد اما همین نکته است که نوجوانی را از دیگر آثار مشابه متمایز می‌سازد. جرمی که محقق می‌شود نه تنها طبق قراردادهای آشنای ژانری بلکه طبیعتا مطابق با میل ذهن آدمی_به عنوان بیننده_ می‌بایست مورد تفتیش قرار گرفته تا در انتها با ارائه‌ی یک آشکارسازی سیر و سلوک آغاز شده به سرانجام برسد. در نوجوانی چنین میلی بعد از اپیزود دوم تا حدودی کاهش یافته و بیننده با خانواده‌ی جِیمی و مسائل پیرامون‌شان همراه می‌شود.

سکانس تراپیست و جِیمی مثال خوبی از نمایش واقعیت بدون کم‌ترین دخل و تصرف در آن است. در واقع فرآیندِ استیصال جِیمی بی نیاز به توضیح و تبیین و در طولِ زمان واقعی ارائه شده خودش را آشکار می‌سازد و زیبایی‌شناسی به کار گرفته شده سعی ندارد به واقعیت پیش‌رو چیزی اضافه کند.

"برای نمونه، مستندی را درباره‌ی شعبده‌بازی در نظر بگیرید! اگر هدف این فیلم نمایش مهارت‌های فوق‌العاده‌ی استاد شعبده‌بازی باشد، هر تردستی را باید در یک نمای مجزا ارائه داد، ولی اگر قرار باشد یکی از ترفندها را توضیح دهیم باید آن را در چند نمای تدوین شده نشان دهیم."

"سینما چیست؟" آندره بازن

در واقع از نقطه‌ای به بعد قصه‌ی یک "قتل" تبدیل به نگاهی واقع‌گرایانه و مستند‌گونه به یک خانواده با تمام عواقب و عوارض جانبیِ چنین واقعه‌ای است و در این راه دوربین به خوبی ما را با لحظاتِ مُرده‌ و بی‌جانِ زندگی آدم‌های فیلم همراه می‌سازد. لحظاتی که شاید از ظرفِ حوصله‌ی بیننده خارج باشد اما هستیِ رویداد مورد نظر در گروی چنین بازنماییِ وفادارانه‌ای به واقعیت است.

پیشنهاد می‌کنم که طرفدارانِ مرد پرنده ایناریتو، ۱۹۱۷ سم مندس، طناب هیچکاک، فرزندانِ بشر آلفونسو کوارون(سکانس درون ماشین)، کشتی روسی الکساندر سوکوروف و بسیاری آثار با زیبایی‌شناسی برداشت بلند، تماشای این مینی سریالِ بریتانیایی را از دست ندهند.

نقد مینی سریال نوجوانی Adolescence

مصطفی خانی‌پور

دوره های مرتبط

جهت ثبت نام، شماره موبایل و رمز عبور انتخابی خود را وارد نمایید.

کد 5 رقمی ارسال شده به موبایل خود را وارد کنید

جهت ورود نام کاربری و رمز عبور خود را وارد نمایید.