هنر توجه کردن: ۱۰ تمرین دیداری برای هنرمندان

مشهور است که هِربرت سایمون، جامعه‌شناس، روانشناس و اقتصاددان آمریکایی در سال ۱۹۷۱ گفت: «ثروتمندی در حجم اطلاعاتِ در دسترس، فقر توجه را به همراه می‌آورد.» یک بار دیگر این جمله را بخوانید. شاید با خودتان بگویید: آقای سایمون اگر در سال ۲۰۲۳ زندگی می‌کرد چه می‌گفت؟!

دور از ذهن نیست، اگر ادعا کنیم که این روزها در عصر «حواس‌پرتی» به سر می‌بریم. زندگی‌مان پر شده از ابزارها و فعالیت‌هایی که بی‌وقفه «توجه‌» ما را می‌طلبند. اصلاً طوری طراحی شده‌اند که حواس‌مان را به خودشان پرت کنند و به‌نظر می‌رسد که در این زمینه بیش از اندازه موفق عمل کرده‌اند. درباره‌ی مزایا و معایب زندگی دیجیتال و استفاده از شبکه‌های اجتماعی گفتمان‌های متناقض بسیاری در جریان است که موضوع بحث جستار پیش رو نیستند؛ در عوض قرار است به اهمیت «توجه» در کار هنری بپردازیم و به جای نظریات رادیکالی که اساساً فضای مجازی را چیزی شبیه به یک فیلم پاد‌آرمان‌ شهری توصیف می‌کنند، ببینیم به‌عنوان یک هنرمند از چه تمرین‌ها و ترفند‌هایی می‌توانیم استفاده کنیم تا به موفقیت هنری برسیم و در میان همین جهانِ پرهیاهو و «حواس‌پرت کن» پناهگاهی امن برای هنرمندانه دیدن پیدا کنیم.

کتاب «هنر توجه کردن» یا «هنر نگریستن» (The Art of Noticing) را یک نویسنده و روزنامه‌نگار مستقل آمریکایی به نام راب واکر (Rob Walker) در سال ۲۰۱۹ منتشر کرد. او با نشریات معتبری چون نیویورک تایمز (The New York Times)، آتلانتیک (The Atlantic) و بوستون گلوب (The Boston Globe) همکاری داشته‌ و مقالاتی در زمینه‌‌ی کسب و کار، فرهنگ مصرف‌گرایی و هنر نوشته است. در این کتاب واکر ۱۳۱ تمرین برای هنرمندان تنظیم کرده است که به آن‌ها می‌کند شفاف‌تر بیندیشند، فعالانه‌تر گوش بدهند، بهتر ببینند و در جهان اطراف چیزهایی را که واقعاً برایشان حائز اهمیت است، دوباره کشف کنند. در این جستار به ۱۰ تمرین «دیداری» از کتاب مذکور می‌پردازیم که هرکدام به طریقی راه رسیدن به موفقیت هنری را هموار می‌کنند و فرآیند خلاقه را ارتقا ‌می‌بخشند. با آنکه بیشتر مثال‌های این جستار به هنرهای تجسمی اشاره می‌کنند، هنرمندان فعال در هر زمینه‌ای می‌توانند از این تمرین‌ها برای توسعه فردی و حرفه‌ای خود استفاده کنند. در جهانی که با فراوانی اطلاعات اشباع شده‌است، دیدن و توجه کردن به معنای واقعی کلمه، تلاش مضاعف می‌طلبد.

۱. هر روز یک چیز جدید کشف کنید!

الکساندرا هوروویتز (Alexandra Horowitz)، نویسنده و روان‌شناس، در کتابی با عنوانِ در بابِ نگاه کردن (On Looking) می‌نویسد: «هرکس به سازوکاری نیاز دارد تا انتخاب کند، که بین همه‌‌ی چیزهای دنیا، باید دنبال چه چیزی بگردد، به چه چیزی نگاه کند و چه چیزی را نادیده بگیرد.» بیشتر ما زمانی که به‌عنوان «گردشگر» وارد یک شهر یا کشور جدید می‌شویم، ذهنیت به‌شدت مشاهده‌گری پیدا می‌کنیم. در مکان‌های جدید، ما به همه چیز توجه می‌کنیم، حتی چیزهایی که شاید برای بومیان آن منطقه جالب توجه نباشد یا هرگز آن‌ها را ندیده باشند.

بوم‌شناسی به نام لیام هِنگان (Liam Heneghan) به این پدیده‌ی «توجه دقیق یک تازه‌وارد به چیزهای معمولی در یک مکان جدید» یک اسم داده است:‌ Allokataplixis که ترکیبی است از کلمات یونانی allo به معنای دیگری و katapliktiko به معنای شگفتی. اما شاید بگویید معلوم است که هرکس می‌تواند در یک مکان جدید مثل گردشگرها رفتار کند و همه چیز برایش جالب باشد! اکثر ما بیشتر اوقات در مکان‌های آشنا و تکراری به سر می‌بریم. هر روز در مسیرمان به محل کار یا خانه، چیزهایی را می‌بینیم که مدت‌هاست تازگی‌شان را برای ما از دست داده‌اند و خیلی وقت است که دیگر به‌ دنیای اطراف‌مان «توجه» نمی‌کنیم.

راب وارکر یکی از هنرجویانش را مثال می‌زند که به خودش قول داد هر روز در مسیر کوتاهی که از خانه تا کلاس را پیاده می‌آمد، «یک چیز جدید» کشف کند. شما هم می‌توانید این کار را با مسیرهای روزمره‌‌تان انجام دهید، چه سوار بر دوچرخه یا ماشین باشید چه مترو یا اتوبوس. لازم نیست تکنولوژی را دخیل کنید و از چیزهایی که کشف می‌کنید، عکس بگیرید. فقط برای چند ثانیه به آن‌ها توجه کنید.

۲. آهسته نگاه کنید!

رابرت اروین (Robert Irwin) هنرمند آمریکایی که برای آثارش در زمینه هنر چیدمان معروف است، کارش را به‌عنوان نقاش آغاز کرد؛ اما حتی زمانی که یک نقاش حرفه‌ای بود مدتی طولانی مقابل بوم می‌نشست و به آن خیره می‌شد، بدون اینکه چیزی بکشد. او دیوانه‌وار به جزئیاتِ فضای گالری‌هایی که قرار بود کارش را به نمایش بگذارند، توجه می‌کرد: زوایای داخلی، کف‌پوش‌ها و نورپردازی. یک بار به مدت ۸ ماه در اسپانیا اقامت داشت بدون آنکه به هیچ خلق هنری دست بزند.

اروین دراین‌‌باره می‌گوید: «قدرت خاصی در نگه داشتن تمرکزم روی یک نقطه‌ی واحد، در مدتی مشخص، پیدا کردم. بعد از دقایقی، انگار که دارید لایه‌های آن چیز را یکی یکی برمی‌دارید و می‌توانید به درک عمیق‌تری از چیستی، چگونگی و معنای آن دست پیدا کنید.» می‌توان رویکرد اروین را قرض گرفت و آن را به یک تمرینِ عملی تبدیل کرد. روز هنر آهسته (Slow Art Day) در ایالات متحده آمریکا یک رویداد سالانه‌ی هنریست که به همین منظور برگزار می‌شود. از شرکت‌کنندگان دعوت می‌شود که به یک موزه بروند و هر اثر هنری را به مدت ۱۰ دقیقه نگاه کنند، سپس برای ناهار یکدیگر را ملاقات کنند و درباره تجربه‌شان حرف بزنند.

لازم نیست در آمریکا زندگی کنید یا از شرکت‌کنندگان این رویداد باشید که این تمرین را انجام دهید. واکر حتی می‌گوید لازم نیست حتما به موزه بروید. اگر امکان رفتن به یک موزه یا گالری را نداشتید، به نزدیک‌ترین فروشگاه یا سوپرمارکت در محل زندگی‌تان بروید، پنج قلم جنس را انتخاب کنید و به مدت ۱۰ دقیقه روی هرکدام تمرکز کنید. این تمرین، در حین سادگی، بسیار رادیکال است. در پژوهشی که توسط «موزه متروپولیتن هنر» انجام شد، پژوهشگران متوجه شدند که بازدیدکنندگان این موزه میانگین ۱۷ ثانیه روی هر اثر تمرکز می‌کردند. با این تمرین شما می‌توانید: جزئیاتی را ببینید که قبلاً به آن‌ها توجه نمی‌کردید، به نتایج جدیدی برسید و درباره برداشت اولیه خود تجدید نظر کنید.

۳. عکس نگیرید. طراحی کنید.

گوشی‌های هوشمند ما را به عکاسانِ همیشگی تبدیل کرده‌اند. بعضی مردم این تحولِ مهم را تحسین و گروهی هم از آن ابراز تاسف می‌کنند. فرقی نمی‌کند که شما در کدام دسته قرار می‌گیرید، از خودتان بپرسید چه می‌شود اگر دفعه‌ی بعد که وسوسه شدید گوشی‌ را بردارید که از صحنه‌ای جالب و خوش‌نما عکس بگیرید، در عوض طرحی از آن بکشید؟ حتی اگر به‌عنوان عکاس حرفه‌ای فعالیت می‌کنید، چنین تمرینی می‌تواند برای شما مفید باشد. این ایده چندان هم جدید نیست، شکل دیگری از آن در دوره ویکتوریا توسط منتقد و نویسنده‌ معروفی به اسم جان راسکین (John Ruskin) مطرح شد که به ظهور عکاسی واکنش داد و اظهار کرد که یک طراح، مشاهده‌گر بهتریست از کسی که طراحی نمی‌کند.

اگر مثل من باشید، احتمالاً سریع با خودتان می‌گویید: اما من که بلد نیستم خوب طراحی کنم! اصلاً نمی‌توانم چیزی بکشم! اما نگران نباشید. واکر تاکید می‌کند که قرار نیست این اسکچ‌های خجالت‌آور را به کسی نشان دهید. برای خودتان یک دفتر کوچک و ارزان قیمت بخرید و دفعه‌ی بعد که خواستید از چیزی عکس بگیرید، چند دقیقه را به طراحی آن اختصاص دهید. لازم نیست حتماً یک منظره‌ی بزرگ و پیچیده را طراحی کنید، این‌دفعه فقط یک طرح کوچک بکشید و دفعه‌ی بعد یکی دیگر. آن‌ِقدر این‌کار را ادامه دهید تا دفترتان را پر کنید‌!

۴. دنبال داستان بگردید!

هر زمانی که جف ماناو (Geoff Manaugh) نویسنده‌‌ی کتاب راهنمای شهر برای سارقان (A Burglar's Guide to the City) وارد یک بانک یا رستوران می‌شود با خودش فکر می‌کند: «اگر قرار بود اینجا یک جنایت اتفاق بیفتد، مثلا یک دزدی یا سرقت مسلحانه، ممکن بود کار چه کسانی باشد؟ آن مردی که تنها یک گوشه نشسته‌است؟ آن کسی که با سردرگمی بیرون از اینجا قدم می‌زند؟ ممکن بود چه اتفاقاتی رخ دهد؟» حدس و گمان درباره اینکه چه اتفاقی ممکن است رخ دهد، نیازمند توجه دقیق به جزئیات است، توجهی که در فرآیند خلاقه‌ی هنرهای تجسمی بسیار مفید واقع خواهد شد.

ماناو، این تمرین را به یک بازی تشبیه می‌کند. به افرادی که در یک رویداد یا فضای عمومی حضور دارند، توجه کنید: چه کسی آشنا به‌نظر می‌آید؟ چرا؟ به کتاب‌هایی که یک غریبه در کتابخانه‌اش گذاشته توجه کنید: از روی این کتاب‌ها به کدام علایق او می‌توانید پی ببرید؟ زمانی که ماناو در منطقه‌ی زلزله‌خیزی در لس‌آنجلس به دنبال خانه می‌گشت، از خود پرسید: در صورت وقوع یک زلزله کدام قسمت از این خانه ممکن است اولین چیزی باشد که فرو می‌ریزد؟ ماناو تصدیق می‌کند که این طرز تفکر ممکن است کمی تلخ و بدبینانه به‌نظر برسد اما همچنین می‌گوید: «معمولاً در مشاهداتم به چیزهایی برمی‌خورم که بعداً به کارم می‌آیند.»

۵. مثل یک تاریخ‌دان نگاه کنید!

چند سال پیش، مورخی به نام متیو فرای جاکوبسون (Matthew Frye Jacobson) در حین پیاده‌روی اطراف میدتاون منهتن، متوجه چیزی شد که همزمان شگفت‌آور و پیش‌پا افتاده به‌نظر می‌رسید. روی یک صفحه نمایش تبلیغاتی، تصویر تکرار‌شنونده‌ی زن جوانی را دید که روی یک ترامپولین بالا و پایین می‌پرید و لبخند باورناپذیری تحویل می‌داد. آنچه جاکوبسون متوجه شد درواقع بی‌توجهی ما به اهمیت تاریخی تصاویری مثل آن زن خندان روی ترامپولین است.

او از شاگردانش خواست عکسی از این تصویر را درنظر بگیرند. قطعاً در نگاه اول می‌توان متوجه شد که چنین صحنه‌ای متعلق به آمریکای ۱۹۳۰ یا حتی ۱۹۷۰ نیست. آن‌ها لحظاتی بعد به ملت‌ها و فرهنگ‌هایی فکر کردند که چنین تصویری ممکن نیست متعلق به آن‌ها باشد. سپس جاکوبسون سوالی مطرح کرد: پیش‌شرط‌های لازم برای اینکه چنین تصویری در یک فضای عمومی ممکن و مورد قبول باشد، چیست؟ اعضای کلاس جنبه‌های مختلفی را بررسی کردند: از پیشرفت تکنولوژی گرفته تا سیاست، فرهنگ، فمنیسم و آنتی‌فمنیسم؛ مناسبت‌های اجتماعی درباره جنسیت و تبلیغات، تجاری‌سازی فضاهای عمومی و غیره.

حتی سخیف‌ترین و بی‌معنی‌ترین پدیده‌های روزمره‌ای که توجه ما را به خود جلب می‌کنند، تاریخ پنهانی دارند که در ملا عام پنهان شده‌است. این بار به جای اینکه بی‌توجه از کنارشان بگذرید، چند دقیقه بایستید و سعی کنید مثل یک تاریخ‌دان آن‌ها را واشکافی کنید. ممکن است ذهن شما را به جاهایی ببرد که حتی فکرش را هم نمی‌کردید.

۶. چیزی را پیدا کنید که دنبالش نمی‌گشتید!

دیوی روثبارتِ (Davy Rothbart) نویسنده و مستندساز، وقتی که بچه بود در راه مدرسه تا خانه از کنار یک زمین فوتبال رد می‌شد که کلی خرت و پرت در آن جمع شده بود: کاغذهای شکلات، کاغذهای جورواجور و آشغال‌‌های مختلف! او می‌گوید: «گاهی وقت‌ها کاغذی را برمی‌داشتم که با وزش باد تکان می‌خورد، ممکن بود تکلیف یک دانش‌آموز یا هرچیز دیگری باشد. اما حداقل تا وقتی که به خانه برسم من را سرگرم می‌کرد.» این‌کار برایش تبدیل به یک سرگرمی شد. در دوران دانشگاه دوست داشت برگه‌های فراموش‌شده‌ای را که کنار پرینترها رها شده‌‌اند، بردارد و نگاهشان کند: ایمیل‌های مختلف بین دوستان، یک مقاله‌ی دانشگاهی درباره فیلم جمعه سیزدهم (۱۹۸۰) و چیزهای دیگر.

مسیر حرفه‌ای روثبارت، با یادداشتی آغاز شد که یک شب دیروقت در شیکاگو روی شیشه‌ی جلوی ماشینی آن را پیدا کرد. یادداشتی که برای شخصی به اسم ماریو نوشته شده بود:

ماریو، ازت متنفرم! گفته بودی باید سر کار باشی. پس چرا ماشینت دم در خونه‌ی اون زنه‌ست؟ تو دروغ‌گویی، یه دروغ‌گوی عوضی! ازت متنفرم آشغال!

از طرف اَمبِر - پی‌نوشت: بعداً بهم زنگ بزن.

او این ایده را با دوستانش مطرح کرد. بعضی‌ها خوششان نیامد و این رفتار دیوی را دخالت در کار دیگران خواندند اما عده‌ای هم چیزهای بسیار جالبی پیدا کردند و برایش فرستادند: نقاشی یک بچه، لیست کارهای عجیب و غریب، یک یادداشت شخصی، عکس‌های پولاروید و غیره. او مجله‌ی کوچکی به اسم یافته‌ها (Found) منتشر کرد که این گنجینه‌های کوچک را به اشتراک می‌گذاشت. این ایده به چند کتاب، پروژه‌های فیلمسازی و یک کامیونیتی آنلاین هم منجر شد.

روثبارت می‌گوید: «پیدا کردن این‌جور چیزها به معنی نجات دادن آن‌ها از فراموشی و نابودی است.» و برخلاف تصور بعضی‌ها از نظرش این کار نه تنها غیراخلاقی نیست بلکه شرافتمندانه است. فقط یک لحظه طول می‌کشد که بایستید و چیزی را بردارید تا ببینید قابل توجه هست یا نه. «تا زمانی که واقعاً نگاهش نکنید، به این مسئله پی نمی‌برید.» پس در محل زندگی‌تان به جاهایی که ممکن است چیزهای جالب پیدا کنید، سر بزنید: ایستگاه‌های مترو و اتوبوس، فضای دانشگاه، پارکینگ‌ها و رستوران‌ها. البته که هر کاغذ باطله‌ای شما را شگفت‌زده نخواهد کرد اما یکی از بیست‌‌تا چرا! آنچه دیگران دور انداخته‌اند ممکن است برای شما داستان‌هایی را تعریف کنند که شاید هیچ جای دیگر نمی‌شنیدید.

۷. توجه کنید که به چه چیزی توجه می‌کنید (و نمی‌کنید)!

توجه کنید که همیشه به چه چیزی توجه می‌کنید؛ توجه کنید که تا به‌حال به چیزی توجه نکرده‌اید. این ایده را نینا خاچادوریان (Nina Katchadourian) هنرمند ارمنی‌تبار اهل آمریکا با هنرجویانش مطرح کرد. در سال ۲۰۱۰ او مجبور شد بارها با هواپیماهای معمولی سفر کند و مدت‌ها در فضای کسل‌کننده‌ی داخل هواپیما به سر ببرد. بنابرین تصمیم گرفت از این فرصت برای خلق هنری استفاده کند. او از آن موقع تا به امروز صدها عکس، ویدیو و انیمیشن تولید کرده‌است که همگی بر اساس مشاهداتش از فضای اطراف (درواقع از هرچیزی که جلوی چشمش است) ساخته‌ شده‌اند.

نتایج این پروژه بسیار جالب بوده‌اند. برخی از این آثار تجسمی سورئال به‌حساب می‌آیند، مثل خرده‌نان‌هایی که روی یک مجله در هواپیما قرار گرفته‌اند یا دو ویفر که از زاویه‌ای عکس‌برداری شده‌اند که شبیه به برج‌های دوقلوی مرکز تجارت جهانی به‌نظر می‌رسند. در هر پرواز خاچادوریان سعی می‌کند به عنصر جدیدی توجه کند و در این پروسه متوجه می‌شود که معمولا از چه چیزهایی غافل می‌ماند. همانطور که جفری کاستنرِ (Jeffrey Kastner) نویسنده می‌گوید: «توجه به جهان اطراف بهترین شغل موردعلاقه‌ است نه تنها برای هنرمندان بلکه برای هرکسی که فکر می‌کند جهان جایی است که ارزش بقا دارد.»

خاچادوریان از هنرجویانش خواست که از فضاهای زندگی رومزه‌شان یادداشت بردارند و بنویسند به چه چیزی توجه می‌کنند و چه چیزهایی را کشف می‌کنند. نیم ساعت وقت بگذارید و هرجایی که هستید به اطراف نگاه کنید و ببینید واقعاً به چه چیزهایی توجه می‌کنید. گاهی وقت‌ها باید اعتماد به‌نفس داشته باشیم و باور کنیم که آنچه توجه ما را جلب می‌کند واقعاً ارزشش را دارد. منتظر تایید دیگران نباشید. از خودتان بپرسید: چرا همیشه به فلان چیز توجه می‌کنیم و چرا دیگران به آن توجه نمی‌کنند؟

۸. یک جا بایستید!

در پارک ملی ساگوارو در آریزونای آمریکا، پروژه‌ای طراحی شد که در آن شرکت‌کنندگان به مدت یک ساعت نزدیک یکی از کاکتوس‌های بزرگ و معروف پارک ایستادند. (البته درصورت خستگی می‌توانستند بنشینند و یک ساعت فقط زمان پیشنهادی بود) حدود ۳۰۰ نفر این فعالیت را تمام و کمال انجام دادند. شرکت‌کنندگان از ارتباط عمیقی گفتند که با محیط اطرافشان گرفته‌بودند. اینکه چطور با دیدگاه متفاوتی به آن کاکتوس‌های آشنا نگاه کردند و به یک آرامش درونی و طبیعی دست‌ یافتند.

ممکن است یک پارک ملی بزرگ نزدیک شما نباشد اما واکر پیشنهاد می‌کند که راهی برای ارتباط با طبیعت پیدا کنید. یا زمانی که برای پیاده‌روی به یک فضای سبز رفته‌اید، چیزی را انتخاب کنید که قابل توجه است و معمولاً از کنارش رد می‌شوید، این بار واقعا به آن دقت کنید. یا اصلاً به جای پیاده‌روی تا زمانی که برایتان مقدور است، کنار یک درخت یا سازه بایستید و به فضای اطراف توجه کنید.

۹. بدون دوربین به عکاسی بروید!

توماس لوتارد (Thomas Leuthard) عکاس حرفه‌ای خیابانی اهل سوئیس در مقاله‌ای که درباره راهکارهایی برای عکاسی بهتر، علاوه بر توصیه‌های تکنیکی چند تمرین پیشنهاد می‌کند که بر پیدا کردن تصاویرِ عالی آن هم بدون استفاده از دوربین عکاسی تمرکز دارند. اینکه یک قاب منحصر‌به‌فرد را پیدا کنیم و به جای اینکه فوراً درصدد ثبت آن باشیم، به جزئیاتش توجه کنیم.

در فضای اطراف‌تان یک قاب خوب پیدا کنید و منتظر بمانید که یک شیء جالب دیگر وارد تصویر شود. به دنبال آن لحظه‌ی استثنایی بگردید که شاید مجبور شوید به‌خاطرش مدتی منتظر بمانید. بدون دوربین می‌توانید در یک نقطه‌ی مشخص بایستید، بنشینید و دنبال عکس‌هایی بگردید که اگر دوربین داشتید، می‌توانستید بگیرید. منتظر آن لحظه‌ی درست و حسابی باشید و زمانی که خوب نگاهش کردید، سراغ جای دیگری بروید.

۱۰. در راه گُم شوید!

زمانی که گوگل‌مپ تازه روی کار آمده بود، یک کمپین تبلیغاتی راه انداخت با این بیانیه که قرار است بهترین و آسان‌ترین مسیر را برای سفر و جا‌به‌جایی آن هم در سطح جهانی فراهم کند. گوگل‌مپ و نرم‌افزارهای مشابه قدم به قدم شما را راهنمایی می‌کنند و راه درست را نشان‌تان می‌دهند. یکی از کارکنان گوگل در این‌باره گفته بود: «دیگر قرار نیست هیچ انسانی گم شدن را تجربه کند.»

راب واکر می‌گوید که آن کارمند گوگل مطمئناً منظور بدی نداشته اما این جمله همیشه لرزه به تنش می‌اندازد. تا جایی که تصمیم می‌گیرد «گم‌ شدن» را به‌عنوان یک هدف مشخص برای هنرمندان تعریف کند. اگر این ایده زیادی افراطی به‌نظر می‌رسد، حداقل سعی کنید چند وقت یک‌بار فقط احتمالِ گم‌شدن‌تان را افزایش دهید. دفعه‌ی بعد که می‌خواستید به یک جای جدید بروید، این نرم‌افزارها را کنار بگذارید. اگر می‌توانید قبل از راه افتادن مسیرتان را با نگاه کردن به یک نقشه (حتی نقشه‌ی دیجیتال) بررسی کنید. می‌توانید یک نقشه‌ی پرینت‌شده همراه خود ببرید یا آدرس بنویسید یا اینکه صرفاً مسیر را حفظ کنید، اما سفرتان را بدون مسیریابی دیجیتال به پایان‌ برسانید. اگر کارتان کمی سخت شد، اگر مسیر را اشتباه رفتید یا مطمئن نبودید کدام راه بهتر است، یعنی تمرین را درست انجام داده‌اید. کمی گم شوید، آسان‌ترین راه را کنار بگذارید و به جای سریع و بی‌توجه گذشتن از کنار دنیای اطراف‌تان برای رسیدن به مقصد از آن کمک بگیرید. اگر اوضاع خیلی سخت شد، همیشه می‌توانید از دیگران سوال بپرسید.

هنر توجه به دنیای اطراف، بیشتر از هر چیز دیگری قصدمندی می‌طلبد. راب واکر در این کتاب معتقد است که مهم‌ترین کار هنرمند (در هر زمینه‌ی هنری) جلب کردن توجه مخاطبان به امور ظاهراً عادی و پیش‌‌پا‌افتاده است و برای این‌کار اول باید خودش «توجه کردن» را بیاموزد. شما چه‌قدر با این گزاره موافق هستید؟ اگر هرکدام از این تمرینات را انجام داده‌اید یا برای توجه به دنیای اطراف راهکارهای دیگری را امتحان کرده‌اید، تجربه‌ی خود را در قسمت نظرات با ما به اشتراک بگذارید.

نویسنده: مائده معینی (سرپرست نویسندگان تحریریه ماجرا)

هنر توجه کردن: ۱۰ تمرین دیداری برای هنرمندان

دوره های مرتبط

نظرات کاربران

جهت ثبت نام، شماره موبایل و رمز عبور انتخابی خود را وارد نمایید.

کد 5 رقمی ارسال شده به موبایل خود را وارد کنید

جهت ورود نام کاربری و رمز عبور خود را وارد نمایید.