کمال گرایی چطور بر کار فیلمسازان تاثیر می‎‌گذارد؟

بسیاری از فیلم‌سازان جوان یا فارغ‌التحصیلان رشته‌های سینمایی مشتاقانه منتظر روزی هستند که فیلم اولشان را بسازند، روزی که همه‌چیز کاملاً آماده باشد و آن‌ها بتوانند اولین و بهترین فیلمشان را بسازند و در همان اولین اقدام به کمال دست یابند. کمال‌طلبی یا کمال‌گرایی شمشیر دو لبه‌ای است که می‌تواند هنرمند را به درجات بالای خلق اثر برساند و یا او را کاملاً متوقف کند. پس رویکرد هنرمند به کامل بودن و نحوه‌ی استفاده‌ی او از این ویژگی اهمیت بسیاری دارد. کمال طلبی منفی می‌تواند تأثیرات مخرب زیادی بر روند خلق اثر هنری یا ساختن فیلم بگذارد که در این متن به این تأثیرات و راه‌های فائق آمدن بر آن‌ها اشاره می‌کنیم.

تأثیرات کمال‌گرایی در روند خلق اثر هنری:

۱) کمال‌گرایی ممکن است به‌صورت مقطعی یا کامل، هنرمند را متوقف کند.

زمانی که ایده‌هایی که به ذهنتان می‌رسد را با خط کش و معیار کامل بودن، نادیده می‌گیرید و سعی در بسط و گسترش دادن آن‌ها ندارید کم‌کم سرخورده از هر ایده‌ای و احتمالاً ناامید از استعدادها و توانایی‌هایتان، دست از نوشتن می‌کشید، چراکه یا باید آنچه می‌نویسید بهترین باشد یا بهتر است چنین اثری اصلاً خلق نشود.

۲) کمال‌گرایی لذت خلق هنری را از بین می‌برد.

زمانی که مدام نگران کوچک‌ترین ایراداتی هستید که ممکن است فیلم‌نامه یا فیلمتان داشته باشد، در واقع زیبایی آنچه در حال وقوع است را از یاد می‌برید. اگر در آرزوی ساختن فیلم خود بوده‌اید، شاید بهتر است با تمام قلب خود لذت خلق را درک کنید و اجازه ندهید صدای ذهن سرزنشگر از صدای نزدیک شدن به آرزویتان بلندتر شود. فیلمسازی یکی از مهم‌ترین راه‌های فیلمساز شدن است!

۳) کمال‌گرایی ممکن است گروه فیلم‌سازی شما را خسته کند.

فیلمسازان و کارگردانان کمال‌گرا، ممکن است برای رسیدن به قابی بی‌نقص، ساعت‌ها و روزها از گروه فیلم‌سازی، انتظار دقت و حوصله‌ای بی‌بدیل را داشته باشند و در نهایت نتوانند به‌موقع مرحله‌ی تولید را به پایان برسانند و این موضوع به‌خصوص در فیلم‌های اول و کم بودجه ارتباط بین کارگردان و سایر عوامل را مختل می‌کند.

۴) کمال‌گرایی منجر به مقایسه‌های اشتباه می‌شود.

کمال‌گرایی باعث می‌شود که خودتان را با افرادی که سال‌هاست تجربه‌ی فیلم‌سازی دارند مقایسه کنید و نهایت این مقایسه چیزی جز سرخوردگی و کاهش اعتماد به توانایی‌های خود را در بر ندارد. چنین مقایسه‌ی غیرمنصفانه‌ای، ذهن را از آنچه باید بر آن متمرکز بماند دور می‌کند و ممکن است هنرمند را از ادامه‌ی کار باز دارد.

۵) کمال‌گرایی با ترس از شکست نسبت مستقیم دارد.

بدون شکست و اشتباه، نمی‌توان رشد کرد. کمال‌گرایی هنرمند را در حیطه‌ای که به آن آشناست نگه می‌دارد و ترس از شکست مانع از خروج او از منطقه‌ی امن می‌شود. در نتیجه حتی زمانی که فرد چند فیلم ساخته است و می‌خواهد در ژانر یا موضوع دیگری فیلم بسازد، کمال‌گرایی مانع او خواهد شد.

۶) کمال‌گرایی خلاقیت را از بین می‌برد.

زمانی که می‌خواهید بهترین ایده‌ها را داشته باشید و بهترین فیلم‌ها را بسازید، به‌محض اینکه فکری ناب ولی نه‌چندان کامل به ذهنتان می‌رسد آن را نادیده می‌گیرید و به این شیوه تقریباً همه‌ی ایده‌هایتان را دور می‌ریزید. درحالی‌که فرایند خلق اثر هنری، یک فرایند سرراست و راحت نیست، یک ایده‌ی خارق‌العاده ناگهان به ذهن شما خطور نمی‌کند و حتی اگر این اتفاق بیفتد ایده، بدون تلاش برای پرداخت و صیقل دادن تنها بذری خواهد بود که نور، خاک و آب کافی برای پرورش آن را به کار نبرده‌اید.

به فیلم‌های بزرگی که به آن‌ها علاقه‌مندید، فکر کنید، به ایده‌ی اولیه‌ی آن و اینکه اگر آن ایده‌ی خام تنها در ذهن نویسنده خاک می‌خورد، آیا اصلاً چنین شاهکاری ساخته می‌شد؟

۷) کمال‌‌گرایی باعث خودسرزنشگری می‌شود.

کمال‌گرایی به شما اجازه نمی‌دهد که پس از ساخت یک اثر با نیم‌نگاهی به اشتباهاتتان از آن لذت ببرید و شما را غرق در پشیمانی و ناامیدی می‌کند. اگرچه این سرزنش‌ها به نظر کارآمد و مفید می‌آیند و ظاهراً قرار است شما را به سمت خلق اثری بهتر سوق دهند، اما درواقع بیشتر انرژی روانی‌ای که برای ساختن فیلمی بهتر به آن نیاز دارید را از شما می‌گیرند.

۸) کمال‌گرایی باعث می‌شود تا اثری کامل نشده آن را با دیگران به اشتراک نگذارید.

مشورت گرفتن از دیگران درباره‌ی طرحی که نوشته‌اید، قطعاً دیدی وسیع‌تر به شما می‌دهد تا بتوانید آنچه در سیر داستان، منطقی به نظر نمی‌رسد را ترمیم یا حذف کنید اما هنرمند کمال طلب ترجیح می‌دهد به‌تنهایی تا زمانی که به نسخه‌ای کامل و بی ایراد برسد روی طرح یا فیلم‌نامه‌اش کار کند ولی از آنجا که معیاری برای کامل بودن وجود ندارد، هنرمند تنها در ذهن خودش آنچه نوشته را بررسی می‌کند و به این ترتیب نمی‌تواند از ایده‌ها و نظرات دیگران بهره ببرد.

حتی اگر اثر را با دیگران به اشتراک بگذارید از انتقادات آن‌ها واهمه خواهید داشت، چراکه می‌دانید نه‌فقط اثر شما که هیچ فیلمی کامل نیست و افرادی هستند که به‌وضوح ایرادات آن را می‌بینند. ترس از نقد شدن، از پیامدهای کمال‌گرایی است و ممکن است هنرمند کمال‌گرا برای دوری از انتقادات با عدم به اشتراک گذاشتن ایده و طرح و یا دفاع بی‌دلیل از اثرش، راه هرگونه انعطاف و بهتر شدن اثر را می‌بندد.

۹) اهمال‌کاری یکی از نتایج مخرب کمال‌گرایی است.

زمانی که می‌خواهید بهترین و کامل‌ترین اثر را خلق کنید، انگار جایی از ذهنتان به این واقف است که این امر ممکن نیست، پس به هر شکلی ساختن فیلم، نوشتن طرح یا فیلم‌نامه‌نویسی را به تعویق می‌اندازید تا زمان مناسب فرابرسد و اگر بیشتر دقت کنید، زمان مناسب هرگز فرانمی‌رسد، چراکه اصلاً وجود ندارد.

راهکارهایی برای مقابله با کمال‌گرایی منفی:

حالا که فهمیدیم یک هنرمند کمال‌گرا چه کسی است و کمال‌گرایی چه آثار مخربی را در پی دارد به راه‌حل‌هایی می‌پردازیم که کمک می‌کنند کمال‌گرایی خود را کنترل کنیم.

۱) تفاوت بین کمال‌گرایی مثبت و منفی را درک کنید.

اگرچه کمال‌گرایی اغلب تاثیراتی نه‌چندان کاربردی دارد اما این به این معنی نیست که کمال‌گرایی مثبت نیز این‌گونه است. کمال‌گرایی مثبت به هنرمند کمک می‌کند تا به سمت بهتر شدن حرکت کند ولی کمال‌گرایی منفی هنرمند را از حرکت بازمی‌دارد.

درک این امر کمک می‌کند که با ذهنیتِ "همه یا هیچ"، برای رها شدن از کمال‌گرایی تلاش نکنید و متوجه بخش‌های مفیدی که می‌تواند برای شما داشته باشد بشوید.

در یک‌کلام به رفتارهایی که درنتیجه‌ی کمال‌گرایی انجام می‌دهید آگاه شوید و رفتارهای منفی را کم‌کم حذف کنید ولی ارزش رفتارهای مثبت را بدانید. برای مثال ممکن است کمال‌گرایی باعث شده باشد که به شکل وسواسی فیلم‌نامه‌تان را بازنویسی کنید، این امر تا جایی که به بهتر شدن فیلم‌نامه کمک می‌کند لازم و مفید است اما پس از آن ممکن است بیهوده و حتی مخرب باشد در نتیجه بازنویسی رفتار کاربردی شماست اما بیش‌ازحد بازنویسی کردن حاصل کمال‌گرایی منفی است و بهتر است به‌جای آن با دیگران درباره‌ی فیلم‌نامه‌تان مشورت کنید.

۲) اشتیاق را جایگزین ترس کنید.

ترس و اشتیاق دو سر طیفی هستند که یکی ما را به‌سوی زندگی و حرکت و دیگری ما را به سمت سکون می‌کشاند. کمال‌گرایی حاصل ترس از ناکامل بودن است و این ترس شاید باعث شده باشد که مدت‌ها در یک مرحله از نوشتن یا ساختن فیلمتان گیر کرده باشید. برای رهایی از این وضعیت، باید اشتیاقی که جایی در مسیر گم‌کرده‌اید را دوباره بازیابید. شاید بهتر باشد به ابتدای ارتباطتان با سینما بازگردید و آنچه درباره‌ی آن شما را به وجد می‌آورد را بیابید و اجازه دهید که آن فیلم یا کارگردان و یا هر چیزی که شما را به سینما علاقه‌مند کرده است، دوباره شعله‌ی اشتیاق را در شما روشن کند.

۳) خودتان را با دیگران مقایسه نکنید.

این جمله احتمالاً به خاطر تکرار شدن در مطالب مربوط به توسعه فردی اثرش را ازدست‌داده است اما به نظر می‌رسد به‌طور خاص در ارتباط با هنر این جمله بسیار کاربردی است. اثر هنری از ناخودآگاه و همه‌ی آنچه ذهن هنرمند در خود جای‌داده است نشات می‌گیرد در نتیجه مقایسه با دیگران به دلیل شهرت و محبوبیت و استعدادشان، نتیجه‌ای جز ناامید شدن و دست از کار کشیدن ندارد.

هنر یک فرد هرگز شبیه دیگری نخواهد بود چون دو نفر با دو پیشینه و زندگی متفاوت قطعاً هنری متفاوت خلق می‌کنند. اگر قرار بود هر فیلم‌ساز تازه‌کاری عیناً کارهای بزرگان را تقلید کند، احتمالاً تنها یک ژانر و تنها یک سبک از فیلم‌سازی در دنیا وجود داشت اما این‌گونه نیست.

زمانی که می‌خواهید خود را با دیگری که از خودتان بهتر می‌دانید مقایسه کنید به خودتان یادآوری کنید که شما به‌عنوان انسانی منحصربه‌فرد با ساختن فیلمی که تا حدی نمایانگر شخصیت شماست، یک دیدگاه جدید به دنیای فیلم‌سازی اضافه می‌کنید که اگر قرار بود از دیگران تقلید کنید هرگز امکان پیدایش آن فراهم نمی‌شد.

۴) اولین فیلم‌های بزرگ‌ترین کارگردانان تاریخ سینما را تماشا کنید.

این روش درواقع ایده‌ای است که کمک می‌کند متوجه سیر تحول فیلم‌سازان شوید. مهم‌ترین نکته این است که هیچ‌یک از این فیلم‌سازان بهترین شاهکارهای خود را در اولین تلاششان برای فیلم‌سازی ارائه نکرده‌اند. بسیاری از آن‌ها با ساختن فیلم‌های کوتاه و کم بودجه شروع کرده‌اند ولی قدم‌به‌قدم با فهمیدن ایرادات‌شان و سعی در بهتر کردن فیلم‌هایشان توانسته‌اند تبدیل به بهترین‌های تاریخ سینما شوند.

به نظر شما چه راه‌هایی برای رهایی از کمال‌گرایی وجود دارد؟ کمال‌گرایی در تجربه شما به عنوان یک فیلمساز چه تاثیرات مثبت یا منفی داشته است؟ در قسمت نظرات بنویسید.

نویسنده: پرنیان مصطفوی (تحریریه ماجرا)

کمال‌گرایی چطور بر کار فیلمسازان تاثیر می‌گذارد؟

پرنیان مصطفوی

دوره های مرتبط

جهت ثبت نام، شماره موبایل و رمز عبور انتخابی خود را وارد نمایید.

کد 5 رقمی ارسال شده به موبایل خود را وارد کنید

جهت ورود نام کاربری و رمز عبور خود را وارد نمایید.