۸ سریا‌ل مستند جنایی برتر که هرکسی نباید تماشا کند!

در سال‌های اخیر تماشای مستندهای جنایی براساس داستان‌های واقعی یا همان ترو کرایم (True Crime) طرفداران بی‌شماری پیدا کرده‌است و مخاطبین کنجکاو زیادی برای سردرآوردن از فجیع‌ترین جنایت‌ها و عجیب‌ترین پرونده‌های جنایی، این سریا‌ل‌ها را تماشا می‌کنند. اما دیدن این مستندها شاید برای همه‌ی افراد مناسب نباشد، چرا که این فیلمسازان معمولاً بدون هیچ ملاحظه‌ای تمام جزئیات یک پرونده جنایی را دقیقا همان‌طور که اتفاق افتاده‌است و بدون سانسور روایت می‌کنند و مخاطبان باید از نظر روحی آمادگی تماشای این جنایات واقعی را داشته باشند، درغیر این صورت ممکن است آخرین باری باشد که سراغ مستندهای جنایی می‌روند!

اما مخاطبین واقعی این مستندها ممکن است به دنبال کردن این روایات واقعی اعتیاد پیدا کنند و بی‌وقفه و پشت سرهم درطول یک شب همه‌ی قسمت‌های یک سریا‌ل جنایی را تماشا کنند و صبح روز بعد درحالی که به همه‌ی نزدیکانشان شک دارند، راهی محل کارشان بشوند! در این جستار به معرفی برترین مستندهای جنایی می‌پردازیم و امیدواریم بعد از تماشا این سریا‌ل‌ها بتوانید راحت بخوابید، سرکار بروید و با دیگران معاشرت کنید!

۱. مستند مامانی عزیز و مرده (Mommy Dead and Dearest)

کارگردان: ارین لی کار

سال ساخت: ۲۰۱۷

اولین مستند این جستار شاید عجیب‌ترین تجربه‌ی شما از تماشای رابطه یک مادر و دختر باشد و به شما حس ترس و انزجاری بدهد که هیچ‌وقت نتوانید فراموشش کنید! بعد از پخش سریا‌ل تظاهر (The Act) توجه‌ مخاطبین به این مستند جلب شد. سریالی که با الهام گرفتن از زندگی دی‌دی بلنچارد و دخترش جیپسی رز بلنچارد ساخته شد. این مستند رابطه بین دی‌دی و جیپسی را بررسی می‌کند. دی‌دی که سال‌ها پیش پرستار بوده‌است و با داروها آشنایی کامل دارد، سال‌ها دخترش را با دروغ بیمار بودن بزرگ می‌کند و به او اجازه ارتباط داشتن با دنیای بیرون را نمی‌دهد، تا جایی که جیپسیِ نوجوان بدنش مثل یک کودک باقی می‌ماند و رشد نمی‌کند. مادرش تا جایی که می‌تواند از این وضعیت او به نفع خودش سؤاستفاده می‌کند و دولت و مردم را گول می‌زند؛ اما جیپسی نوجوان که از این وضعیت خسته شده است، کم‌کم با بالا رفتن سنش متوجه شرایط غیرعادی زندگی‌اش می‌شود و از طریق اینترنت با مردی آشنا شده، نقشه قتل مادرش را می‌کشد و درنهایت موفق به کشتن او می‌شود.

در این مستند تصاویر و ویدئوهای شخصی، عکس‌ها و پیام‌هایی از جیپسی می‌بینیم و شاید حتی در نهایت به او حق بدهیم که این قتل را مرتکب شده‌است. رنجی که جیپسی در طول زندگی‌اش متحمل شده است، به قدری دردناک است که او زمان دستگیر شدن کاملاً خوشحال به‌نظر می‌رسد و در دادگاه‌هایش به دلیل نخوردن داروها به‌نظر می‌رسد که بدنش به حالت نرمال برگشته‌است و مخاطب متوجه می‌شود که تا چه اندازه شرایط زندگی جیپسی هولناک بوده‌است.

2. مستند در تاریکی محو خواهم شد (I'll Be Gone in the Dark)

کارگردان: لیز گاربوس

سال ساخت: ۲۰۲۰

در تاریکی محو خواهم شد داستان قاتل سریالی به نام جوزف جیمز دی‌آنجلو (ملقب به قاتل گلدن استیت) را روایت می‌کند. ساخت این مستند مدیون تلاش‌های یکی از قربانی‌های اصلی‌ جوزف، میشل مک‌نامارا می‌باشد. میشل که رمانی جنایی با همین عنوان چاپ کرده‌است، روایتگر اصلی این مستند شش قسمتی است. این مستند به بررسی یکی از خشن‌ترین و وحشتناک‌ترین متجاوزان و قاتلانِ تاریخ جرم و جنایت می‌پردازد. درباره‌‌ی سختی‌هایی‌ست که میشل تحمل می‌کند تا همگان با جنایات این قاتل آشنا شوند و بعدهای مختلف جرائم او را شناسایی کنند. با افراد مختلف مصاحبه می‌شود تا مخاطب داستان جوزف را از ابتدا تا دستگیری او از زبان افراد مختلف، بشنوند.

کارگردانی گاربوس برای ایجاد تلفیق و مقابل هم قرار دادن داستان یک مجرم و قربانی‌اش از نکات قابل توجه این مستند است. حین تماشای این مستند در ظاهر به‌دنبال کشف جنایت‌های جوزف هستیم اما حساسیت میشل و تلاش او برای اجرای عدالت از نکات مهم روایت است که از چشم مخاطب پنهان نمی‌ماند. درحقیقت کارگردان این مستند می‌خواهد نشان دهد که چگونه زندگی متجاوز و قربانی به‌یکدیگر گره می‌خورد و قربانی بعد از پایانِ یک جنایت با چه چیزهایی دست و پنجه نرم می‌کند و در دهه هفتاد میلادی قربانی یک قاتلِ متجاوز بودن برای میشل چه مسائلی را به همراه داشته است.

۳. مستند ببر پادشاه: قتل، ضرب و شتم و جنون (Tiger King: Murder Mayhem and Madness)

کارگردان: اریک گود و ربکا چایکلین

سال ساخت: ۲۰۲۰

این مستند سریالی درحقیقت شامل سه فصل است که دوفصل دیگر آن به فصل اول مرتبط نیستند و به‌دلیل ضعف‌های ساخت چندان ارزش تماشا کردن ندارند. تماشای زندگی انسان‌های عجیب، مخاطب را وارد دنیایی ناشناخته‌ می‌کند و تماشای زندگی عجیب و غریب جو اگزوتیک در «ببر پادشاه» برای مخاطب دقیقا مانند وارد شدن به چنین دنیایی است. فردی با روحیات دیوانه‌وار که برای خودش پارک و باغ وحش درست کرده‌است و تمام مدت مشغول بازی کردن با ببرهاست. جو دوران بچگی نرمالی نداشته است؛ وجودش پر از عقده‌های مختلف است و به‌شدت عاشق قدرت و رهبری است. دوست دارد مرکز توجه همه باشد و بقیه از او و زندگی‌اش صحبت کنند، به‌همین دلیل است که حتی رفتارش با ببرها مخاطبان را شوکه می‌کند. جو همچنین،‌ چند رقیب ثروتمندتر از خودش دارد که توسط آن‌ها مدام تهدید می‌شود.

این مستند به بررسی شیوه‌ی کار و زندگی چند نگه‌دارنده ببرهای وحشی و روش اداره‌ی باغ وحش‌های آن‌ها می‌پردازد و زمانی داستان پیچیده‌تر می‌شود که به‌نظر می‌رسد یکی از این‌ افراد برای کشتن رقیب خود قاتل حرفه‌ای استخدام کرده‌است! جو در ابتدا سعی می‌کند مقابل مستندسازان رفتاری عادی و مقبول داشته باشد اما با گذشت زمان ورق برمی‌گردد و به تدریج چهره‌ی واقعی خودش را جلوی دوربین نشان می‌دهد.

بدرفتاری‌های این افراد با حیوانات موجب نارضایتی فعالین حقوق حیوانات شده‌است و پیگیری‌های آن‌ها برای نجات جان حیوانات هرلحظه کار کردن را برای این افراد ثروتمند سخت‌تر می‌کند؛ اما درحقیقت، نگهداری از ببرها سرپوشی برای جنایات دیگر این افراد بوده است و مستندسازان به تدریج سعی می‌کنند لایه‌های زیرین و مخفی زندگی این مجرمین را کشف کنند، افرادی که در دنیای خودشان همانند پادشاه سلطنت می‌کنند و همه کارکنانشان از آن‌ها اطاعت می‌کنند اما در بیرون از این محیط تبدیل به افرادی بدون هویت می‌شوند. فیلم هرچه جلوتر می‌رود از فرم سادگی و طنزی که با آن آغاز شده، فاصله می‌گیرد؛ روایت آن ترسناک‌تر شده و جنایات جو برای مخاطبین برملا می‌شود.

۴. نگهبانان (The Keepers)

کارگردان: رایان وایت

سال ساخت: ۲۰۱۷

داستان این مستند درباره‌ی راهبه‌ای به اسم خواهر‌ کثی است که حدود ۴۵ سال پیش زمانی که برای خرید از خانه بیرون رفته است در بالتیمور کشته می‌شود و هیچ‌وقت کسی را برای قتل او دستگیر نکرده‌اند. متاسفانه سواستفاده جنسی از نوجوانان و همچنین قتل و کشتار آن‌ها در مستندهای جنایی مسئله جدیدی نیست اما چیزی که این سریا‌ل را متمایز می‌کند چگونگی سرپوش گذاشتن بر این قتل در دل تشکیلات قدرتمند کلیساست و مشکلات روحی و روانی‌ای که با گذشت سال‌ها همراه قربانی‌هایشان است و آن‌ها را رها نمی‌کند. این مستند تنها به‌دنبال پیدا کردن شخصی که این جنایت را مرتکب شده‌، نیست بلکه هدف بزرگ‌ترش پرداختن به جامعه و سیستمی است که از تمام قدرت و ثروت خود استفاده می‌کند که از جنایت‌هایش هیچ اطلاعاتی به بیرون درز پیدا نکند چراکه شخص موردنظر و مشکوک، یکی از اعضای قدرتمند سیستم است.

دوستان خواهر کثی سال‌ها در تلاش بوده‌اند تا رازهای این پرونده را کشف کنند اما مقامات آمریکا براین قتل سرپوش گذاشته‌اند و دوست ندارند هویت قاتل این پرونده آشکار شود. اکنون، سال‌ها از این قتل گذشته‌است و افراد مختلفی که سال‌ها با ترس زندگی کرده‌اند اطلاعات کمی در اختیار مستندسازان قرار می‌دهند و در واقع اینجا مستندسازان تبدیل به کاراگاهانی می‌شوند که درحال اعتراف گرفتن از سوژه‌های خود هستند. آن‌ها با سرنخ‌هایی که از شاهدان و قربانیان پیدا می‌کنند و با پیگیری تمام سرنخ‌ها‌ی نادیده گرفته شده، تلاش می‌کنند که پرونده را حل کنند و سریا‌ل با ستایش حقیقت و حقیقت‌جویی به پایان می‌رسد.

۵. گفتگو با قاتل: نوارهای تد باندی (Coversations With A Killer: The Ted Bundy Tapes)

کارگردان: جو برلینگر

سال ساخت: ۲۰۱۹

اگر اهل ترو کرایم و سریال‌های جنایی باشید، اسم قاتل سریالی که می‌آید شاید اولین کسی که به ذهن‌تان خطور کند و اسمش برایتان آشنا باشد تد باندی معروف است. تد باندی جوان دانشجوی خوشتیپ و کاریزماتیکی بود که می‌توانست به هر دختری که می‌خواست نزدیک شود و او را طعمه جنایات خودش کند. این مستند ممکن است یکی از ترسناک‌ترین آثاری باشد که در سینما و تلویزیون ساخته شده‌است. تد باندی هنوز هم یکی از جانی‌ترین قاتلان آمریکا محسوب می‌شود و برخی معتقد هستند که هیچ‌کدام از قاتلان سریالی مشهور به اندازه او آدم نکشته‌اند.

شیوه جنایت‌های پی در پیِ او و سرنوشت قربانی‌هایش (از دختردوازده ساله گرفته تا دخترهای جوان دانشجو) قلب هر مخاطبی را به درد می‌آورد، البته به‌جز خود تد! باندی مجرم خونسرد‌ی بود که مصرانه در همه‌ی جلسات دادگاهش جرم‌های خود را انکار می‌کرد و حتی خودش را آزرده و قربانی نشان می‌داد. چندماه قبل از اجرای حکم اعدام، او از خبرنگاری دعوت می‌کند که با وی مصاحبه کند و خبرنگار تصور می‌کند که این قاتل سریالی آماده اعتراف است و هم اینکه شاید بالاخره از کارهایش پشیمان است اما تد خیلی خونسرد از همه‌ی جنایت‌هایش صحبت می‌کند و همین شنیدن صدای خود قاتل، نزدیک شدن مخاطب به جهان ذهنی‌اش و گنجاندن تصاویر دلخراش قتل‌های او در لابه‌لای صحبت‌هایش، تماشای این مستند را حتی برای علاقمندان این ژانر دشوار می‌کند.

مستندسازان سعی کرده‌اند به دوران کودکی و نوجوانی تد هم بپردازند تا زمینه‌های شکل‌گیری شخصیت این قاتل خونسرد هم بررسی شود اما در این مورد موفق عمل نمی‌کنند چرا که به‌نظر می‌رسد چهار ساعت زمان کمی است برای پرداختن به همه‌ی قتل‌های این قاتل باهوش که حتی چندین بار از زندان فرار کرده‌ و قانون را فریب داده است و حتی در زمان محکوم شدنش هنوز هم زن‌هایی بودند که برای تد در زندان کارت پستال می‌فرستاده‌اند که با آن‌ها ازدواج کند!

۶. شیطان نابغه: داستان حقیقی اهریمنی‌ترین سرقت بانک آمریکا (Evil Genius: The True Story of America's Most Diabolical Bank Heist)

کارگردان: باربارا شرودر

سال ساخت: ۲۰۱۷

مستند جنایی شیطان نابغه شاید هیجان انگیزترین ‌سریا‌ل این لیست باشد! جذابیت این مستند به اندازه‌ای‌ است که شاید بخواهید بدون وقفه همه‌ی قسمت‌هایش را پشت سر هم تماشا کنید! مردی که حالت طبیعی ندارد و بمبی دور گردنش بسته شده‌است، وارد بانکی می‌شود و از کارمند بانک می‌خواهد کیفش را پر‌ از پول کند وگرنه بمب منفجر خواهد شد. مرد با کیف پر از پول از بانک خارج می‌شود، درحالی‌ که توسط پلیس‌ها محاصره شده‌است. سازندگان سریا‌ل به دنبال مدارک و شواهد مختلف می‌گردند که مغز متفکر پشت این سرقت بزرگ را شناسایی کنند و بعد از دنبال کردن سرنخ‌های مختلف به زنی خودشیفته می‌رسند که جنایت‌های مشابه دیگری را هم برنامه‌ریزی کرده‌است.

زنی کاریزماتیک که مردهای مستاصل و به ته خط رسیده را اجیر می‌کند تا خواسته‌های غیرمعمول‌اش را برآورده کنند! این پرونده مدام در جهت‌های مختلف حرکت می‌کند و هر لحظه پیچش داستان بیشتر می‌شود و مخاطب را غافلگیر می‌کند تا جایی که خود زن داوطلب می‌شود تا قصه را از زبان خودش روایت کند‌! سازندگان این مستند جنایی به هیچ عنوان قصد نداشتند به جرایم دیگر بپردازند و تمرکز آن‌ها روی روایت سرقت از بانک است که به مرور ابعادی عظیم پیدا می‌کند و همین مسئله نقطه قوت این مستند است چون اگر داستان کش پیدا می‌کرد یا به پرونده‌های دیگر پرداخته می‌شد، درنهایت با مستندی چنین منسجم و یکپارچه مواجه نبودیم.

۷. مستند قتل آمریکایی: خانواده همسایه (American Murder:The Family Next Door)

کارگردان: جنی پاپلول

سال ساخت: ۲۰۲۰

بسیاری از ما هنگام تماشا مستندهای جنایی قاتلان زنجیره‌ای خودمان را گول میزنیم که این افراد عجیب و غیرعادی هستند و امکان وقوع این جنایت‌ها خیلی کم است تا هم ترسی که در وجودمان است را کم کنیم و هم خودمان را قانع کنیم که ممکن نیست برای ما اتفاق بیفتند اما وقتی‌ که یک جنایتکار شبیه به یک آدم معمولی‌ست، کسی که ممکن است هر روز با او سوار مترو شویم یا همسایه و همکار ما باشد، دیگر نمی‌توانیم خودمان را گول بزنیم و به همه چیز در دنیای اطراف‌مان مشکوک می‌شویم.

شانن زنی شاد و خوشحال است که دو فرزند کوچک دارد و بعد از تجربه یک زندگی ناموفق و سختی‌های زیادی که کشیده‌است با کریس و بچه‌هایش یک زندگی شاد و موفق می‌سازد. اما یک روز کریس به اداره پلیس می‌رود و خبر می‌دهد که زن و دو دختر کوچک‌اش گم شده‌اند. تحقیقات پلیس آغاز می‌شود و از همان ابتدا کریس که یک قاتل باهوش و حرفه‌ای نیست از مظنونین اصلی پرونده به حساب می‌آید؛ بعد از مدت‌ها پرس و جو و پیگیری و زیرنظر قرار دادن کریس و مشاهده‌ی رفتارهای غیرعادی او، پلیس او را دستگیر می‌کند و کریس خیلی زود به جنایت هولناکی که به آن دست زده‌است، اعتراف می‌کند. در جایی از مستند کریس زمزمه می‌کند «من هیولا نیستم!» درصورتی که این دیالوگ درمقابل رفتارهایش تناقض بزرگی را به صورت مخاطب می‌کوباند و او را با بٌهتی تمام نشدنی و سوالی بزرگ روبه‌رو می‌کند که چطور ممکن است انسان‌های معمولی در لحظاتی از زندگی تبدیل به هیولا شوند و دست به جنایات هولناکی بزنند که هرگز از آن‌ها انتظار نمی‌رود؟

۸. کشور وحشی وحشی (Wild Wild Country)

کارگردان: مک‌لین وی و چپمن وی

سال ساخت: ۲۰۱۸

سریال کشور وحشی وحشی یکی از برترین آثار مستند درباره‌ی جوامع و افرادی‌ست که درصدد هستند از طریق جریانات فرهنگی، برای خود مرید جمع کنند و از این طریق به شهرت و ثروتی هنگفت برسند. در این داستانِ اعجاب‌انگیز با عده‌ای زن و مرد معمولی روبه‌رو هستیم که به فرقه‌ی مذهبی سیناسین به رهبری اوشو می‌پیوندند و او را مانند خدایی پرستش می‌کنند و اوشو به آن‌ها وعده بهشتی زمینی را می‌دهد و به مریدانش اجازه می‌دهد هر رفتاری که دوست دارند انجام بدهند. درحقیقت فرقه اوشو یک فرقه بی‌قانون بوده‌است و انواع از قشرهای جامعه (ثروتمند، تحصیل‌کرده، فقیر و...) بین مریدان او دیده می‌شود.

اوشو که در هند یک مجتمع بزرگ به اسم آشرام دارد و علاوه بر چاپ کتاب در دانشگاه‌ها تدریس می‌کند، به همراه مریدانش به ایالت اورگان آمریکا می‌روند و در آن‌جا شروع به ساختن شهری برای خودشان می‌کنند (که قرار است آرمان‌شهر پیروان این فرقه شود) و اینجاست که درگیری‌های آن‌ها با مقامات و اهالی شهر دیگری در آن نزدیکی، شروع می‌شود. اهالی این فرقه که اسلحه حمل می‌کنند، هرطور که دوست دارد زندگی می‌کند و هر جا که لازم باشد قانون را می‌شکنند، باعث ترس همگان می‌شوند اما هیچ‌کدام از مریدان راضی به همکاری با پلیس و مقامات نیستند تا مدرکی به دست آن‌ها بدهند. از طرف دیگر، روزبه‌روز این فرقه گسترش پیدا می‌کند و مدیریت پیروانِ سرسخت آن دشوارتر می‌شود.

جایی به بعد، در این سریال که یکی از بهترین مستندهایی جنایی دنیاست، زنی به نام شیلا وارد ماجرا می‌شود که درواقع دست راست اوشو رهبر کاریزماتیک این فرقه است. او زنی‌ست زیرک و نترس که توان انجام دادن هرکاری را دارد، به قدرت جمعی باور دارد و درحقیقت مخاطب در این بخش از روایت خیره‌کننده مستند گیج می‌شود که نکند همه چیز زیرسر شیلاست؟! ماجراجویی در پیچ و خم و ابعاد مختلف این مستند، چنان مخاطب را تا انتها با خود همراه می‌کند که هنگام تماشای آن متوجه گذر زمان نمی‌شوید و این برای یک اثر مستند دستاورد بزرگی است.

شما چه سریال‌های مستند جنایی دیگر را به ما پیشنهاد می‌دهید؟ در قسمت نظرات بنویسید.

نویسنده: مهتاب محمودی (تحریریه ماجرا)

۸ سریا‌ل مستند جنایی برتر که هرکسی نباید تماشا کند!

مهتاب محمودی

دوره های مرتبط

جهت ثبت نام، شماره موبایل و رمز عبور انتخابی خود را وارد نمایید.

کد 5 رقمی ارسال شده به موبایل خود را وارد کنید

جهت ورود نام کاربری و رمز عبور خود را وارد نمایید.