صدای هنری خودت را پیدا کن! (۸ توصیه برای هنرمندان تازه‌کار)

لیزا کانگدون (Lisa Congdon) که به‌خاطر نقاشی‌های رنگارنگ و کالیگرافی منحصربه‌فردش مشهور است، در کتاب «چگونه صدای هنری خود را پیدا کنید: راهنمای ضروری برای کار کردن با جادوی خلاق» (How to Find Your Artistic Voice: An Essential Guide to Working Your Creative Magic) درمورد اهمیت سبک و صدای هنری شخصی صحبت می‌کند. این کتاب در وهله اول برای هنرمندان تجسمی (به‌خصوص نقاش‌ها و تصویرسازها) نوشته شده‌است اما به‌علت شباهت‌های بنیادینِ فرآیندهای خلاقه، توصیه‌های آن می‌تواند برای فیلمسازان، نویسندگان، عکاسان و هنرمندان هر حوزه‌ی دیگر بسیار مفید باشد. در این جستار به تعریفِ «صدای هنری» از دیدگاه لیزا کانگدون و راهکارهایی برای یافتن و پرورش دادن صدای هنری خودمان، می‌پردازیم.

«صدای هنری» چیست؟

صدای هنری، همان دیدگاه و نگرش شما به‌عنوان یک هنرمند است که بخشی از آن شاملِ سبک، مهارت، سوژه، مدیوم (medium) و میزان ثبات شما در چگونگی استفاده از این موارد در آثارتان است. صدای هنری، نگاه منحصر به‌فرد، تجربیات زیسته، هویت و ارزش‌های شما را نشان می‌دهد و به طور کلی نماینده‌ی تمام دغدغه‌های شما به‌عنوان یک انسان و هنرمند است. صدای هنریست که اثر شما را از کار دیگران متمایز می‌کند؛ حتی کسانی که مسیرشان بی‌شباهت به شما نیست. بیشتر هنرمندان به قدری درگیر خلق کردن (چه برای دل خودشان، چه گذران زندگی) می‌شوند که ممکن است فراموش کنند، هدف نهایی‌شان ساختن آثاریست که از طریق آن‌ها بتوانند به شکل مستقیم یا غیرمستقیم تعریف شخصی‌ خود را از «حقیقت» با دیگران به اشتراک بگذارند.

صدای هنری، ابرقدرتِ شماست!

زمانی که صدای هنری خود را بسازید، قدرت این را دارید که حتی در شرایط سخت با اعتماد به نفس آثاری خلق کنید که دیگران (مخاطبان و هنرمندان دیگر) را تحت تاثیر قرار دهد. بیشتر از فرآیند خلاقه خود لذت می‌برید و در عین حال که همچنان نسبت به ایده‌های جدید انعطاف‌پذیر هستید، با عزمی راسخ خودتان و دیدگاه‌ شخصی‌تان را از طریق اثری که متعلق به شماست، در معرض قضاوت قرار می‌دهید.

صدای، هنری داستان شخصی شماست!

ممکن است با خود بگویید «داستان شخصی من چه اهمیتی داره؟» یا «قصه زندگی من که ارزش تعریف کردن نداره!» و در این صورت باید رابطه‌ی جدیدی با داستان زندگی‌تان بسازید. کار هنری به ما این امکان را می‌دهد که آنچه درون‌مان می‌گذرد را کشف و سپس بیان کنیم. داستانِ شخصی شما، صرفاً بازگویی وقایع زندگی‌تان آن هم به صورت خطی نیست (گرچه ممکن است شامل این‌ هم باشد) بلکه تمام چیزهاییست که «شما» را می‌سازند: اتفاقات زندگی‌تان، علایقان، هرآنچه برایش اشتیاق دارید، کتاب‌هایی که می‌خوانید و افکاری که ذهن شما را به خود مشغول می‌کنند؛ ترس‌ و امیدهایتان، رویاها و اهدافتان. فرهنگی که در آن بزرگ شده‌اید و جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنید. بخشی از فرآیند ساختن صدای هنری این است که زندگی‌تان را شخم بزنید و ببینید چه چیزهایی واقعاً برایتان اهمیت دارد!

صدای هنری، عاملی مهم در موفقیت حرفه‌ای شماست!

اگر به‌عنوان یک هنرمند تازه‌کار می‌خواهید وارد فضای حرفه‌ای شوید، صدای هنری بهترین دوست شماست! مخاطبان یا سرمایه‌گذاران در وهله اول با صدای منحصربه‌فرد شما ارتباط برقرار می‌کنند و اگر این صدا به‌اندازه کافی برایشان ارزشمند باشد، تصمیم می‌گیرند کار شما را بخرند یا از آن حمایت کنند. با آنکه این عامل به تنهایی نمی‌تواند موفقیت حرفه‌ای را تضمین کند، اما هرچه صدای هنری‌تان قوی‌تر و خاص‌تر باشد، بیشتر احتمال دارد با فرصت‌هایی که منتظرشان هستید، روبرو شوید.

هیچ چیز اورجینال نیست، حتی صدای هنری!

«اگه داشتن یه صدای هنری منحصربه‌فرد انقدر اهمیت داره، پس بهتره تا جایی که می‌تونیم از هنرمندای دیگه الهام نگیریم، درسته؟» کاملا اشتباه می‌کنید! هنرمند و نویسنده‌ای به نامِ آستین کلئون (Austin Kleon) در کتاب «مثل یک هنرمند بدزد» (Steal Like an Artist) همکارانش را با این حقیقت تلخ مواجه می‌کند که: هیچ چیز اورجینال (اصیل) نیست. از نظر او «هنرمندِ خوب می‌فهمد که هیچ اثری از ناکجا آباد خلق نمی‌شود! تمام آثار هنری بر آثار پیشین خود تکیه می‌کنند و از آن‌ها الهام می‌گیرند.» حق با اوست. البته، هرکدام از ما می‌توانیم حرف جدیدی برای گفتن داشته باشیم اما همه‌مان متکی بر آن ذهن‌های خارق‌‌العاده‌ای هستیم که قبل از ما با په این جهان گذاشتند. هرچه بیشتر این مفهوم را درک کنید، کمتر از آن می‌ترسید. اگر هیچ چیز اورجینال نیست، پس لزومی ندارد برای اورجینال بودن بیش از حد خودتان را تحت فشار بگذارید. صدای هنری شما، همچنین، شامل تمام هنرمندانی‌ست که از آن‌ها الهام می‌گیرید و این اصلاً به معنای کپی کردن از کار آن‌ها نیست. بنابرین، در قدم اول باید بپذیریم که به عنوان هنرمند از هرگونه تاثیر پذیری یا "دزدیدنِ" هنرمندانه مصون نخواهیم بود. درعوض باید منابع الهام خود را بشناسیم و با آغوش باز از آن‌ها استقبال کنیم.

حال که به اختصار با مفهوم «صدای هنری» و ابعاد مختلف آن آشنا شدیم، به راهکارهایی می‌پردازیم که کمک می‌کنند این صدا را در خودمان بسازیم یا کشف کنیم:

۱. هر روز خلق کنید، حتی برای چند دقیقه!

سرراست‌ترین راه برای پرورش دادنِ صدای هنری‌ خودتان این است که برای خلق کردن یک برنامه روزانه داشته باشید و به آن پایبند بمانید. اگر برای خودتان پروژه و ضرب‌الاجل تعریف کنید، کارتان زودتر به نتیجه خواهد رسید. در طول کار کردن روی این پروژه‌ها و البته به پایان رساندنِ آن‌هاست که صدای هنری شما به تدریج شکل می‌گیرد و زمانی که خودتان را به‌عنوان یک نویسنده، نقاش یا فیلمساز معرفی می‌کنید، چیزهایی هم برای ارائه خواهید داشت.

۲. وقتی اوضاع خراب است… ادامه دهید!

با یک حقیقت تلخ دیگر مواجه شوید: درست است که فرآیند خلاقه می‌تواند به‌شدت لذت‌بخش و ارزشمند باشد اما روزهایی هم هست که ساختن و خلق کردن پر می‌شود از ملال، اضطراب و ناامیدی. اگر تازه‌کار هستید و هنوز به‌عنوان هنرمند حرفه‌ای اسم و رسمی برای خود نساخته‌اید، این احساساتِ منفی شدیدتر خواهند بود. همیشه اینطور نیست که امکانات، ایده‌ها و مهارت‌های لازم را داشته باشید و بعضی روزها ممکن است احساس کنید که اگر بیخیال رویاهای هنری‌تان شوید، کمتر عذاب خواهید کشید! اما دقیقاً در همین لحظات تلخ و تاریک است که باید به راهتان ادامه دهید.

فرآیند خلق هر نوع اثر هنری (عکس، نقاشی، رمان، فیلم و…) شامل یک یا چند مرحله‌ی آشفته و ناخوشایند است که حس می‌کنید دنیا دارد روی سرتان خراب می‌شود و دلتان می‌خواهد هرچه تا الان ساخته‌اید را دور بریزید یا آتش بزنید! اما خبر خوب این است که اگر از این مرحله عبور کنید، به احتمال بسیار زیاد در پایان کار با یک اثر پیچیده‌تر و بهبود‌یافته‌تر مواجه خواهید بود که دست کم چیزهای جدیدی به شما یاد داده است. اگر می‌خواهید صدای هنری خود را پیدا کنید، باید نسبت به این مرحله پوست‌کلفت‌ شوید و آن را به‌عنوان بخشی از فرآیند خلاقه و زندگی هنرمندانه بپذیرید.

۳. از یکنواختی استقبال کنید!

اگر (طبق آنچه گفته شد) لازم است هر روز چیز جدیدی بسازیم و با وجود موانع درونی و بیرونی دست از خلق کردن نکشیم، واضح است که باید خودمان را برای تکرار آماده کنیم. اما علاوه بر اعتماد به پروسه و تصورِ اینکه بعد از روزها و ساعت‌ها کار تکراری، دیدن نتیجه نهایی رضایت‌بخش خواهد بود، راه‌های دیگری هم وجود دارند که این یکنواختی را برای خودمان لذت‌بخش‌تر کنیم: برای مثال می‌توانید هنگام کار به موسیقی یا پادکست مورد علاقه خود گوش دهید؛ یک فنجان چای گرم بنوشید یا جایی بنشینید که حس خوبی به شما می‌دهد. یکنواختی، کسالت و ملال، مجبورمان می‌کند به راه و روش‌های جدیدی فکر کنیم که می‌توانند این پروسه دشوار را برای ما روان و حتی دلپذیر کنند.

۴. برای خودتان چالش درست کنید!

اغراق نخواهد بود اگر بگوییم چالش‌های شخصی و پایند بودن به آن‌ها، سنگ بنای موفقیت شما در ساخت و کشف صدای هنری‌تان هستند؛ به این خاطر که وقتی برای مدت زمانی مشخص روی ساخت یک اثر، تمرین یک مهارت خاص یا استفاده از یک مدیوم جدید کار می‌کنید، سبک شخصی‌تان کم کم شکل می‌گیرد. ممکن است این چالش شخصی، ساختن مجموعه‌ای از آثار حول محور یک مضمون خاص باشد. گاهی هم چالش‌های شخصی پروژه‌های روزانه، هفتگی یا ماهانه هستند. مثلا ممکن است برای اینکه مهارت‌هایتان را در کشیدن پرتره تقویت کنید، به مدت چند ماه یا چند هفته هر روز نقاشی پرتره بکشید. حتماً برای چالش‌هایتان چارچوب‌ها و محدودیت‌های خاصی قائل شوید تا نوآوری آثارتان را افزایش دهید (مثلا محدودیت زمانی، موضوعی، یا امتحان کردن ابزارهای جدید). چالش‌های شخصی، همچنین، به ما کمک می‌کنند با کمال‌طلبی منفی خود مقابله کنیم و به جای تلاش بیهوده برای رسیدن به یک اثر بی‌عیب و نقص، پروژه‌های نیمه تمام خود بالاخره را به پایان برسانیم.

۵. از اتاق‌تان بیرون بروید!

شاید بدیهی به‌نظر برسد اما دنیای بیرون و آنچه اطراف ما در جریان است، می‌تواند منبع الهام بی‌نظیری برای خلق هرگونه اثر هنری باشد، البته به شرطی که بدانیم چطور توجه کنیم. معمولاً وقتی که بیرون از خانه به‌سر می‌بریم تمام حواس‌مان به مقصدی‌ست که باید به آن برسیم: خانه، دانشگاه، سوپرمارکت و… ممکن است در این مسیر چیزهایی توجه ما را به خود جلب کنند اما اغلب اوقات بی‌توجه از کنار آن‌ها رد می‌شویم و همه چیز آن‌قدر تکراری و روزمره به‌نظر می‌رسد که ظاهراً ارزش توجه کردن ندارد.

اگر این بار فقط با نیتِ «توجه کردن» از خانه بیرون بروید، چیزهایی می‌بینید و می‌شنوید که شاید تا به حال هرگز متوجه آن‌ها نشده بودید. این عمل را «ذهن‌آگاهی» (mindfulness) می‌نامند و هنرمندان بیش از آنچه تصور می‌کنند، به آن نیاز دارند. «ذهن‌‌آگاهی» زمانی اتفاق می‌افتد که عمداً و با آگاهی روی زمان حال تمرکز می‌کنیم و نسبت به محیط اطرافمان حساسیت بیشتری داریم. بیشتر مردم «ذهن‌آگاهی» را معادل نشستن در سکوت مطلق به حالت مراقبه یا مدیتیشن می‌دانند، اما می‌توان با چشمان کاملاً باز و در یک محیط پرهیاهو نیز به ذهن‌آگاهی دست یافت. بسیاری از هنرمندان بهترین ایده‌های خود را زمانی پیدا می‌کنند که در محیط بیرون از خانه یا اتاق کارشان قدم می‌زنند و با یک ذهن‌آگاهی هنرمندانه به آنچه در این لحظه در دنیای بیرون در جریان است، توجه می‌کنند.

۶. برای خلق هنری، یک فضای شخصی پیدا کنید!

حتی بسیاری از هنرمندانِ برون‌گرا هم ترجیح می‌دهند در خلوت و تنهایی به خلق هنری بپردازند. برای اینکه بهترین آثار خود را بسازیم، باید فضایی پیدا کنیم که بتوانیم در آن با خصوصی‌ترین افکارمان تنها باشیم. زمانی که وارد فرآیند خلاقه می‌شویم، به دنیای درون ذهن‌مان قدم می‌گذاریم؛ جایی که مزاحمت و قضاوت دیگران به حداقل می‌رسد. گاهی مجبوریم در یک استودیو یا محیط کاری مشترک با دیگران دست به خلق هنری بزنیم، یا شاید همسر، بچه و کسانی را داشته باشیم که نسبت به آن‌ها مسئولیت داریم. در این صورت، حتی اگر بتوانیم یک یا دو ساعت در روز برای خودمان زمان تنهایی داشته باشیم، در همین مدت می‌توانیم مشغول خلق کردن شویم و روی صدای هنری خود کار کنیم.

۷. طوفان فکری راه بی‌اندازید!

مواد لازم برای طوفان یا بارش فکری (brainstorm): یک کاغذ و یک وسیله نوشتاری! حتی می‌توانید ایده‌های خود را روی گوشی یا کامپیوتر بنویسید. طوفان فکری معمولاً به دو شکل انجام می‌شود: برنامه‌ریزی‌ شده و با قصد قبلی یا فی‌البداهه. برای راه انداختن یک طوفان فکری می‌توانید تلوزیون، گوشی و هر چیز دیگری را که ممکن است حواس‌تان را پرت کند، خاموش کنید و یک جای راحت بنشینید؛ بعد کاغذ و قلم‌تان را بردارید، یک موضوع مشخص انتخاب کنید و هر ایده‌ای که پیرامون آن به ذهن‌تان می‌رسد یادداشت کنید. یکی از تمرین‌های مورد علاقه لیزا کانگدون، نویسنده کتاب، این است که از هنرجویانش می‌خواهد یک لیست از تمام چیزهایی درست کنند که برایشان جالب است! بنابرین طوفان فکری ممکن است مربوط به اثری باشد که در حال حاضر روی آن کار می‌کنید یا صرفاً شامل ایده‌های مختلف و بی‌ربطی باشد که می‌توانند در نهایت، صدای هنری شما را شکل دهند.

۸. از تجربه‌های جدید استقبال کنید!

یکی از مهم‌ترین راه‌های پرورش خلاقیت و ساختن صدای هنری این است که خودمان را در معرض تجربه‌های جدید قرار دهیم. زمانی که از تجربیات تازه‌ی زندگی استقبال می‌کنیم (چه تلخ و چه شیرین) حتی در سخت‌ترین دوران، ظرفیت‌ ذهن‌مان برای خلق هنری بی حد و حصر خواهد بود. تجربه‌های جدید بخشی جدایی‌ناپذیر از صدای هنری شما هستند. این تجربیات ممکن است اشکال مختلفی داشته باشند: از مسائل و مشکلاتی که برای آن‌ها به دنبال راه‌حل می‌گردیم تا واکنش‌های احساسی شدید نسبت به هنر و موسیقی، ارتباط با دیگر انسان‌ها و عمیق‌ترین ابعاد وضعیت انسانی که می‌توانند در اثر هنری شما نمود پیدا کنند. تجربه‌های جدید به اتفاقات بزرگ و سرنوشت‌ساز محدود نمی‌شوند؛ ممکن است در یک کلاس جدید ثبت‌نان کنید، این بار از یک مسیر جدید به خانه برگردید، به یک سبک متفاوت موسیقی گوش دهید یا درباره‌ی موضوعی بنویسید (یا طراحی کنید) که خارج از منطقه امن شماست.

رالف والدو امرسون (Ralph Waldo Emerson) می‌گوید: «تمام هنرمندان، زمانی تازه‌کار بوده‌اند.» پس از کلمه "تازه‌کار" نترسید. به یاد داشته باشید که بزرگترین قهرمان‌های شما، هنرمندانی که سال‌هاست آثارشان را با جان و دل ستایش می‌کنید، زمانی مبتدی بوده‌اند. اما ساختن و پیدا کردن صدای هنری یکی از مهم‌ترین کارهایی‌ست که آن‌ها را به هنرمندانی موفق و حرفه‌ای تبدیل کرده‌است. خبر خوب این است که داشتن صدا و هویت هنری، معجزه‌ای دست نیافتنی نیست که فقط متعلق به عده‌ای محدود باشد. اگر تصمیم گرفته‌اید وارد دنیای هنر شوید، باید برای ساختن صدای هنری خود تلاش کنید. باید حاضر باشید زمین بخورید، از جا بلند شوید و دوباره به راهتان ادامه دهید. باید حاضر باشید از منطقه امن خود خارج شوید و با ذهنیتی باز به دنیای اطرافتان نگاه کنید.

شما چه‌ راهکاری‌های دیگری را برای ساختن و پیدا کردن «صدای هنری» پیشنهاد می‌کنید؟ به‌عنوان یک هنرمند حرفه‌ای یا تازه‌کار تجربه شما در این مورد چگونه بوده‌است؟

نویسنده: مائده معینی (سرپرست نویسندگان، تحریریه ماجرا)

صدای هنری خودت را پیدا کن! (۸ توصیه برای هنرمندان تازه‌کار)

مائده معینی

دوره های مرتبط

جهت ثبت نام، شماره موبایل و رمز عبور انتخابی خود را وارد نمایید.

کد 5 رقمی ارسال شده به موبایل خود را وارد کنید

جهت ورود نام کاربری و رمز عبور خود را وارد نمایید.