«می‌دونی چیه داداش ما الان همه‌مون عصبی‌ایم. چرا؟ چون جیبامون خالیه.»

این دیالوگ رضا عطاران را که خودش در نقش نادر سریال بزنگاه بیان می‌کند، اگر در سریال نشنیده باشید احتمالاً در یکی از صدها میم اینستاگرامی دیده‌اید. جیب‌های خالی این روزها دائم تکثیر می‌شوند و مایه‌ی ایجاد دردسرهایی هستند که روابط انسانی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. چه آنجا که معاش را به خطر می‌اندازند و زیست روزمره را مختل می‌کنند و چه آنجا که با تحمیل حس ناکافی بودن و تبدیل ساده‌ترین نیازها و تفریحات به حسرت و آرزو، انسان را تحقیر می‌کنند. مسئله‌ی فقر در سینما و تلویزیون از آنجا که حداقل در پنجاه سال گذشته همواره باکیفیت‌ها و کمیت‌های مختلف مورد بحث بوده، از زوایا و نگاه‌های مختلف و متفاوتی هم بررسی شده است که نتیجه گاه درخشان بوده و در بسیاری موارد هم ساده‌انگارانه و در قالب کلیشه‌های خسته‌کننده بازگو شده است. یکی از این نگاه‌ها که از قضا بستر مناسب و پرمخاطبی برای پرداخت به فقر بوده‌، نگاه کمدی است. خنده دار دانستن مشکلات و مسائل در عین حال که همراهی مخاطب را بیشتر برمی‌انگیزد، احتمالاً فضای انتقاد را هم برای سازندگان هموارتر خواهد کرد.

برای ما ایرانیان فضای سریال‌های رضا عطاران و چه بسا کاراکتر کمدی خود او یکی از نمودهای جدی شوخی با فقر است. چنان که افراد اگر بخواهند بدون کلمات دقیق و منتقدانه با چند مؤلفه کارهای او را توصیف کنند، خانه‌ها و بناهایی کوچک و در آستانه‌ی فروپاشی، لباس‌هایی کهنه و بی‌قواره مانند پیژامه‌ و دمپایی و چادر کهنه به کمر و آدم‌های پر سر و صدا و در حال جدل را تصویر خواهند کرد. عطاران هرچند در مقام کارگردان به جز سریال‌های معروف ماه رمضانش تجربه‌های دیگری هم در سینما و تلویزیون داشته و در مقام بازیگر هم در فضای کمدی چه در کارهای خود و چه در کارهای دیگران شناخته شده است اما در این یادداشت به تحلیل تمام نقش‌هایی که در کارنامه‌ی هنری‌اش ایفا کرده نمی‌پردازیم، بلکه نگاه و پرداخت کمدی او را( که شاید بتوان مسامحتاً آن را نوعی سبک شخصی دانست) در همین سریال‌های مناسبتی یعنی «خانه به دوش»، «متهم گریخت»، «ترش و شیرین» و «بزنگاه» بررسی خواهیم کرد.

ضعف‌های جدی در پرداخت و گسترش داستان و شخصیت و همینطور کارگردانی تقریباً در هر چهار سریال مشهود است. با این وجود استقبال مخاطبان چه در زمان پخش و چه پس از گذر زمان، نکته‌ی قابل توجهی است که می‌خواهیم از پس تحلیل عناصر مشترک این آثار تا حدی آن را روشن کنیم.

همانطور که گفتیم مسائل اجتماعی چون فقر و اختلاف طبقاتی در آثار رضا عطاران پررنگ هستند و شاید بتوان گفت مانند هر کمدی اجتماعی دیگری نگاه انتقادی به این مسائل دارد. اما او از میان تمام نمودهای مختلف فقر و زوایایی که می‌توان به آن پرداخت، قاب «خانواده»‌ را برای روایت داستان‌های خود برگزیده است. خانواده زمینی امن، پرمخاطب و در عین حال مهم و هوشمندانه‌ای برای بازگو کردن چنین مفاهیمی است. امن از آن جهت که می‌توان بدون نشانه گرفتن اصحاب قدرت هم به راحتی در فضای کمدی حقایق تلخ را بازگو کرد. (هر چند که این یک انتخاب است و چنان که در آثار مختلف دیده‌ایم می‌توان هم به خانواده پرداخت و هم در سطوح بالاتر انتقادات را مطرح کرد.) و پرمخاطب از آن جهت که به نوعی تمام طیف‌های جامعه با تمام تفاوت‌های فرهنگی با مسائل نهاد خانواده درگیر هستند و در نتیجه این داستان‌ها همدلی بیشتری برمی‌‌انگیزند. علاوه بر خانواده و اعضای آن خود مفهوم «خانه» هم چه از نظر فیزیکی و چه به عنوان مفهومی که به خانواده معنا می‌بخشد از عناصر ثابت این مجموعه‌هاست. در ادامه این عناصر مشترک را تحلیل می‌کنیم تا براساس آن به الگوی کمدی «عطارانی» که پس از خود او هم گویی به فرمول مطمئنی برای ساخت سریال کمدی بدل شد پی ببریم.

خانواده

«سلامتی... ما هم خوبیم ... هاشم مرده!»

1. پدر

آنچه در فضای خانواده در این سریال‌های کمدی می‌بینیم به الگوهای سنتی و تا حدی مذهبی ایرانی نزدیک است که در آن مشخصاً پدر خانواده مسئولیت تأمین معاش خانواده را دارد و به تبع آن مرجع نهایی تصمیم‌گیری درباره‌ی سرنوشت خانواده و فرزندان است. شاید بارزترین نمونه‌ی پدر سنتی ایرانی در مجموعه‌های تلویزیونی پس از انقلاب اسدالله خان در«پدر سالار» باشد و همانگونه که از عنوان اثر مشخص است فضای مستبد پدرسالارانه در آن به خوبی دیده می‌شود. اما بیایید نگاهی دقیق‌تر به شمایل پدر در مجموعه‌های مورد نظرشان بیندازیم. هاشم آقا در«متهم گریخت» با بازی سیروس گرجستانی، آقا ماشالله در «خانه به دوش» با بازی حمید لولایی، و در «ترش و شیرین» و «بزنگاه» که پدر خانواده فوت کرده است عملاً «آقا جهان» خواستگار مادر و «صابر» پسر بزرگ خانواده باز هم با بازی حمید لولایی در جایگاه مشابه پدر قرار می‌گیرند. پدر در فضای مردسالار سنتی قاعدتاً باید چهره‌ای جدی، و قدرتمند داشته باشد هر چند که می‌تواند لطافت و حتی طنازی خاصی را به شیوه‌ی خود بروز دهد. اما آنچه مسلم است او در حوزه‌ی استحفاظی خود (خانواده) صاحب قدرت است. حالا زمانی که پدر از تأمین نیازهای خانواده باز می‌ماند و نمی‌تواند آن طور که باید خانواده را کنترل کند یا به هر نحوی ممکن است فرزندانش از او جلو بزنند فضای خوبی برای کار کمدی باز می‌شود. یعنی آشنایی‌زدایی درباره‌ی این نقش و نمایش پدری که به کرات اشتباه می‌کند، فرزندانش به راحتی با او وارد جر و بحث می‌شوند، تنبیه بدنی او دیگر ترسناک نیست و در حد دنبال بازی و چک زدن فیلم‌های اسلپ استیک، خنده‌دار است، همسرش می‌تواند به او امر و نهی کند یا سرکوفت بزند و در نهایت راه حل‌هایش برای خروج از بحران به ایجاد دردسرهای عجیب برای خانواده منتهی می‌شوند.

2. مادر

شخصیت مادر در فرهنگ ایرانی زیر سایه‌ی تقدسی که دارد و همینطور وظیفه‌ی پنهان تحمیل‌شده به او برای کنترل سرسختی همسر و ایجاد توازن میان اعضای خانواده، عموماً در شمایلی آرام و موقر دیده می‌شود اما چنان که در زندگی حقیقی می‌بینیم مادرها هم می‌توانند پرخاشگر، عصبانی و حتی زورگو و کنترلگر شوند. خاصه زمانی که تحت فشارهای مختلف بیرونی و درونی از خود پدر هم به ستوه آمده باشند چه برسد به بچه‌هایش! مریم امیر جلالی در نقش‌های ناهید«خانه به دوش»، سرور«متهم گریخت»و نصرت«ترش و شیرین» آشناترین چهره‌ایست که از این مادران در ذهن داریم. پس از آن هم مرجانه گلچین ابتدا در نقش بهجت در سریال «بزنگاه» ظاهر شد و پس از آن در عمده‌ی کارهای کمدی خود آن را تکرار کرد. چندی بعد هم شهره لرستانی که ابتدا در سریال «سه در چهار» مجید صالحی چهره‌ی کمیک مادر را شبیه به نمونه‌های پیشین به تصویر کشید و باز هم در نقش‌هایی مشابه دیده شد.

با توجه به محدودیت‌هایی که برای حضور زن در فضای کمدی در کشور ما و شاید اصلاً فرهنگ ایرانی وجود دارد، استفاده از الگوی مادر پرخاشگر در سریال‌های کمدی به نظر مطمئن و جواب‌پس‌داده می‌رسد چرا که به دلیل هم‌ذات‌پنداری مخاطب، استقبال از اثر را بالا می‌برد و از طرفی به دلیل انتخاب کاراکتر مادر، اقتضای ورود آن به شوخی‌های جنسی و فیزیکی کمتر است و بدون آسیب به باورپذیری داستان و شخصیت می‌توان با خیال راحت آن را در قصه‌های مختلف جا داد. با وجود نمونه‌های فراوان تکرار این الگو در بازیگران مختلف (حتی چهره‌ی ژاله صامتی و شبنم مقدمی هم در نقش‌های کمدی عموماً روی همین فرمول سوار است.) همچنان تصویری که رضا عطاران از مریم امیرجلالی ساخته گویی خالص‌ترین این نمونه‌هاست. چرا که شاید بسیاری از خنده‌دارترین دیالوگ‌های ماندگاری که می‌شناسیم هم از دل اصطلاحاتی که امیرجلالی در میان حرف‌هایش به کار می‌برد و میمیک جدی و در عین حال واقعی او درآمده باشد و البته قطعاْ بخش مهمی از این وضعیت کمدی وابسته به بده بستان‌هایی است که او با کاراکترهای مختلف دارد که هر کدام به شکلی جلوه می‌کنند. مثلاً در برخورد با فرزند پسر یا داماد که حاضرجوابی طرف مقابل بیشتر است و او هم پا به پای شخصیت رو‌به‌رو خشم بیشتری نثارش می‌کند. در عوض در برخورد با دخترها که مسائل معمولاً درونی‌تر یا ساده‌تر (در حد انتخاب لباس یا کارهای روزمره) است و امکان نزدیکی بیشتر هم وجود دارد، گاه حتی خشم به صورت فیزیکی بروز پیدا می‌کند.

3. فرزندان

تصویر عمومی خانواده‌ معمولاً در طبقه‌ی فرودست، پرجمعیت‌ است که یا به تعداد فرزندان مربوط می‌شود (ترش و شیرین و متهم گریخت) یا هم‌زیستی چند خانواده(بزنگاه و سه در چهار). در تمام این آثار فرزندان خصوصاً پسرها حاضرجواب، بی‌خیال و تا حدی منفعت‌طلب‌اند که این در تضاد با حرص و جوش‌های پدر و مادر و اوضاع بغرنجی که معمولاً برایشان پیش می‌آید، موقعیت‌‌های کمدی خوبی خلق می‌کند. البته جدا از فرزندان عروس‌ها و دامادها هم به همین مجموعه اضافه می‌شوند و نقش چندان متفاوتی ایفا نمی‌کنند و مثلاً در ترش و شیرین که مجید، پسر بزرگ خانواده (مجید صالحی) جدی و مغرور و پرادعای خانواده کمتر در این بده بستان‌ها مشارکت می‌کند به جای او رضا عطاران، داماد سربار و بی‌خیال خانواده نقشی را که در دو سریال قبل علی صادقی بر عهده داشته می‌پذیرد.

مسائل دختران خانواده اما جای مانور کمتری دارد و برخلاف الگوی نسبتاً ثابتی که از پدر، مادر و فرزند پسر دیدیم، کمتر در خاطرمان مانده‌اند. شاید کمی آناهیتا همتی یعنی نرگس «ترش و شیرین»(آن هم فقط در کنار مریم امیرجلالی) و سوسن پرور، فریده‌ی «بزنگاه» به دلیل شوخی با چهره‌اش نسبتاً ماندگار بوده باشند.

نکته‌ی دیگر درباره‌ی فرزندان اختلاف سنی آن‌هاست که عموماً طیف سنی گسترده‌ای را می‌بینیم. در هر سریال هم حداقل یک کودک در خانواده هست که از میان آن‌ها علیرضا جعفری در خانه به دوش و نیکی نصیریان در بزنگاه از بانمک‌ترین و دوست‌داشتنی‌ترین چهره‌های کودک در آثار کمدی بوده‌اند و به خوبی با بازیگران دیگر ارتباط گرفتند و در جای درست، شاید بهتر از بسیاری هم‌بازی‌های بزرگسالشان، به خلق لحظات خنده‌دار کمک کردند.

4. مکان

«اگه رویای قشنگ شهر تو بره دست از سر ما برداره...»

شهر، روستا، خانه یا ملکی که شخصیت‌ها به آن تعلق دارند عنصر پررنگی است که هم در خلق لحظات کمیک موثر و هم در برخی موارد شکل‌دهنده‌ی وقایع داستان است. برای مثال در «متهم گریخت» مسئله‌ی مهاجرت خانواده و دوگانه‌ی شهر و روستا مطرح است اما فارغ از قیاس‌های بسیار بین این دو فضا و در حقیقت فرهنگ، خود خانه‌ای که خانواده‌ی هاشم آقا در آن مستقر می‌شوند هم مانند صاحب‌خانه‌اش «شازده» (با نام آیرونیکش!) یکی از عناصر جالب کمدی داستان و حتی شبیه به یک کاراکتر است. تصویر خانه‌ی قدیمی در حال فروریختن که در میان بحث و جدل‌های حساس هر بار بخشی از آن روی سر کسی فرو می‌ریزد و اسباب و اثاثیه‌ی کهنه و معیوبی که باعث آبروریزی می-شوند، پازل کمدی موقعیت را در بخش‌های مختلف تکمیل می‌کنند و در عین حال می‌توانند همان خنده‌ی تلخ را بر لبان تماشاگر بیاورند.

دیگر نکته درباره‌ی مکان و خانه معطوف به اختلاف طبقاتی است که مشخصاً در «خانه به دوش» و «ترش و شیرین» بیشتر به چشم می‌آیند. مهم‌ترین مسئله برخورد خانواده‌ی فرودست با خانه‌ی اشرافی و متعلقات آن است که در «خانه به دوش» در حد چند مهمانی و ملاقات آن را می‌بینیم اما در«ترش و شیرین» از آنجا که عملاً محل زیست خانواده‌ی نصرت خانم به منزل مجلل آقا جهان منتقل شده و دو خانواده‌‌ی بیگانه حالا باید کنار یکدیگر زندگی کنند، برخورد و اصطکاک عمیق‌تر و رفتارهای عجیب اعضای خانواده مشهودتر است. هر چند عطاران به همان اندازه که با فقر شوخی می‌کند عناصر زندگی اشرافی و تازه‌به‌دوران‌رسیده‌ها را هم به سخره می‌گیرد. مثل خانواده‌ی اصلان در «خانه‌ به دوش» که به دفعات به گذشته‌ی معمولی آن‌ها ارجاع داده می‌شود و تجمل و ثروتشان شکل کاریکاتوری پیدا می‌کند. یا همان موقعیت‌های اسلپ استیکی خوردن به در و دیوار خانه‌های قدیمی معیوب که در خانه‌های بزرگ و مدرن هم تکرار می‌شوند مثلاً در «ترش و شیرین»‌ سر خوردن از پله‌های بزرگ خانه بارها باعث مضحکه شدن شخصیت‌ها در موقعیت‌های جدی می‌شود.

در مجموع مکان‌ها نه صرفاً به عنوان محلی که اتفاقات داستان در آن‌ها شکل می‌گیرد، بلکه به عنوان عنصری برای پیشبرد روایت و افزودن به بار کمدی در این سریال‌ها نقش ایفا می‌کنند.

5. مسائل فرهنگی و اجتماعی

«یکی داره پولاشو رو هم می‌ذاره یکی داره بدهیاشو می‌شمره...»

همانطور که پیش‌تر گفتیم «فقر» و مشخصاً فقر در قاب یک خانواده مسئله‌ی مشترک همه‌ی این مجموعه‌هاست. اما عوامل دیگری هم هستند که فقر را شکل می‌دهند یا مسائلی هستند که از دل فقر بیرون آمده‌اند، مانند بیکاری، دزدی، کلاهبرداری، بیماری، اختلاف طبقاتی، از دست دادن پدر یا تأمین-کننده‌ی مالی و... . نمود هر کدام از این‌ها در هر سریال به فراخور فضای داستانی و شخصیت‌ها متفاوت است. مثلاً در «ترش و شیرین» و «خانه به دوش» اختلاف طبقاتی پررنگ‌تر است و می‌بینیم که در این تقابل علی رغم این که جوان‌ترها مانند علی «خانه به دوش» در مقابل امکانات و رفاه طبقه‌ی بالاتر ذوق‌زده می‌شوند و آن‌ها را پس نمی‌زنند یا مانند ناصر «ترش و شیرین» به سرعت خود را با سبک زندگی جدید درگیر می‌کنند و از طعنه‌ها باکی ندارند، افراد مسن‌ترطبقه‌ی پایین در تلاشند تا مقابل فخرفروشی بالادستی‌ها همواره عزت نفس و اصالت خود را حفظ کنند و چه بسا از آن‌ها دوری کنند. این مورد را حتی در «متهم گریخت» هم می‌توان دید که عباس و معصومه پس از گذراندن چند هفته در تهران با سر و شکل متفاوت اما با همان جیب خالی در تهران به دنبال خانه می‌گردند به این خیال که آینده‌ی متفاوتی داشته باشند و بچه‌هایشان با فرهنگ بزرگ شوند! در اینجا هم هاشم آقا به شدت برافروخته می‌شود و گویی خانواده‌ی خود را در خطر می‌بیند.

نمود دیگری که از فقر به شکل موقعیت‌های کمدی درمی‌آید، دعواهای کلامی و فیزیکی بسیار بر سر مسائل کوچک و پیش پا افتاده است که البته باید در نظر گرفت هر چند خود مسائل و بحث‌ها کم‌اهمیت یا مضحک باشند، اما زودرنجی و حساسیت آدم‌ها برآمده از مشکلات بزرگ و عمیقی است که روانشان را درگیر کرده و روابطشان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. دیالوگ‌های معروف مریم امیرجلالی به دخترش در خانه‌ به دوش را به خاطر بیاورید. دختر در شرایط مختلف با آرام‌ترین لحن ممکن از او می‌پرسد «حالا چی بپوشم؟» و هر بار با پرخاش مادر مواجه می‌شود که لحظات خنده‌دار به‌یاد‌ماندنی برای ما ساخته است. اما اگر عمیق‌تر نگاه کنیم همین دغدغه‌ی ساده‌ی دختر جوان و انفجار مادرش اتفاقاً از شدت پیش-پا‌افتاده بودن تأسف‌برنگیز و حتی دردناک است.

اعتیاد و بزهکاری جلوه‌ی دیگری از فقراست که در سریال «بزنگاه» به آن پرداخته شده است. زندگی از هم پاشیده‌ی نادر و بی‌اعتمادی خواهر و برادرش به او روابطشان را وارد داستان‌های پیچیده‌تری می-کند و البته مشخصاً رابطه‌ی نادر و صابر وارد چالش‌هایی می شود که بدجنسی‌های هر کدامشان باعث می‌شود نتوانیم کاملاً حق را به یکی بدهیم. اما در عین حال هر دو شخصیت تا حدی ملموس و صمیمی به تصویر کشیده می‌شوند که هیچ کدام مخاطب را پس نمی‌زنند.

«بزنگاه» پایان قصه بود؟

همانطور که می‌دانیم سریال بزنگاه آخرین ساخته‌ی رضا عطاران در تلویزیون بود و پس از آن هر چند نه ممنوع التصویر شد و نه پخش سریال‌هایش را متوقف کردند، اما دیگر با صدا و سیما همکاری نداشت. همچنین دیگر سریال نساخت و تجربه‌ی کارگردانی او به چند فیلم نسبتاً ناموفق یا به عبارتی با موفقیتی بسیار کمتر از سریال‌های تلویزیونی او محدود شد. هر چند که او در مقام بازیگر همچنان پرکار و باعث رونق گیشه بود و فیلم‌های عامه‌پسند و پرفروش بسیاری مانند نهنگ عنبر، هزارپا و بازی ماندگار در ورود آقایان ممنوع را در کارنامه‌ی خود داشت و در کنار آن غیر از تجربه‌ی جدی فیلم دهلیز در کمدی‌های نسبتاً تلخ و متفاوتی مانند طبقه‌ی حساس و کارهای کاهانی چهره‌ی ماندگاری از خود به نمایش گذاشت.

در ابتدای این یادداشت گفتیم که قصد ما نه بررسی کارنامه‌ی هنری رضا عطاران که تحلیل سبک کمدی او در سریال‌های «خانه به دوش»، «متهم گریخت»، «ترش و شیرین» و «بزنگاه» است. اما سوال اینجاست که پس از عطاران کمدی او هم در تلویزیون فراموش شد؟

موتیف‌ها و عناصر مشترک این سریال های کمدی را اگر چه نمی‌توان به شکل علمی و درستی سبک هنری نامید اما دست کم چه در عناصری مانند درونمایه و شخصیت‌پردازی و چه جنس کمدی‌های واقع-گرا بر پایه‌ی موقعیت، الگویی شدند برای آثار تلویزیونی کمدی دهه‌ی ۸۰ و ۹۰ که بعضی از آن‌ها تا امروز هم ادامه دارند. کافیست نگاه کوتاهی به سریال‌های کمدی که به فاصله‌ی کمی پس از بزنگاه ساخته شده‌اند بیندازیم. نه تنها فضای شخصیت‌ها و جنس شوخی‌ها همین الگوهای یادشده را دارند بلکه حتی عمدتاً از بازیگران مشخصی که عطاران یا آن‌ها را کشف کرده یا به نوعی در نقش‌های مشخصی نشانده استفاده شده است. نمونه‌های نسبتاً موفق (البته نه به اندازه‌ی کارهای قبل) را افرادی ساخته و پرداخته‌اند که با عطاران همکاری داشته‌ و خود این جنس کمدی را درک کرده‌اند.«چارخونه» سروش صحت، «سه در چهار» مجید صالحی، «زن بابا» و البته بسیاری سریال دیگر از سعید آقاخانی از این نمونه‌ها هستند که در این میان به جز کار مجید صالحی که تنها سریال موفق او در مقام کارگردان بود و می‌شد گفت با وجود بامزگی و دوست داشتنی بودنش عملاً هیچ چیز فراتر از کارهای عطاران یا متفاوت از آن‌ها ندارد، سروش صحت و سعید آقاخانی پس از چند تجربه‌ی به نوعی عطارانی، زمانی به موفقیت اصلی حرفه‌ای خود رسیدند که پس از تمرین و طبع‌آزمایی از این کمدی‌ها گذر کردند و جنس کمدی مخصوص به خود را ساختند که در یادداشت‌های بعد بیشتر به آن‌ها می‌پردازیم.

نمونه‌های بعدی که عمدتاً در دهه‌ی نود تلاش کردند با فرمول رضا عطاران پیش بروند، هر چند تعدادشان بسیار است اما به سختی حتی می‌توان آن‌ها را به یاد آورد و در زمان خود هم چندان اقبالی به آن‌ها نبود. اما چرا؟ به نظر می‌رسد پرداخت به این مسائل با توجه به وضع جامعه هنوز هم باید پرطرفدار باشد و از طرفی جامعه‌ی آسیب‌دیده و داغدار همچنان نیاز به مسکنی به نام کمدی دارد. با این حال در این سال‌ها در فضای کمدی جز برخی تجربه‌های متفاوت چیزی جز تکرار کلیشه‌ها و شوخی-های نخ‌نما که شاید نمونه‌های بسیار بهترشان در توییتر و اینستاگرام باشند در سینما و تلویزیون نمی-بینیم. به نظر می‌رسد آنچه سریال‌های رضا عطاران را برای ما ماندگار می‌کرد همان سادگی و صداقت موجود در کارهایش بود. همین انتخاب بازیگرانی که بیش از هر چیز می‌شد واکنش‌های واقعی و بی-واسطه از آن‌ها گرفت، چهره‌های معمولی داشتند، لوکیشن‌های واقعی و ملموس، حتی با وجود ضعف‌های فراوان در قصه و پایان‌های کلیشه ای خوب و خوش، موقعیت‌های ناب کمدی و عیان کردن درونیات آدم‌ها که عطاران آن را به خوبی درک کرده بود و به سادگی نشان می‌داد. همه‌ی این‌ها «آن»ی بودند که رضا عطاران داشت و براساس درک خود جهان کمدی‌اش را می‌ساخت که در آن همه‌ی جزئیات حتی شخصیت‌های فرعی و رهگذر هم رنگ و بوی او را داشتند.

رضا عطاران هیچ گاه از هنرمندان و حتی کمدین‌های مدعی نبوده و به راحتی آنچه می‌خواسته را به تصویر کشیده و ماندگار هم شده. به نظر می‌رسد کمدین‌ها، ساده یا پیچیده اگر فقط تلاش کنند جهان خود را بازنمایی کنند خنده‌دارتر، دلچسب‌تر و ماندگارتر خواهند بود. شاید بتوان از فرمول‌ها و جوک‌های دیگری کمدی ساخت اما کمدین بودن قصه‌ی دیگری ست... . جدیدترین سریال رضا عطاران با نام دفتر یادداشت به کارگردانی کیارش اسدی‌زاده و به تهیه‌کنندگی حسین اکبری به زودی از جمعه ۲۶ آبان ۱۴۰۲ در پلتفرم فیلم‌نت پخش خواهد شد. از بازیگران این مجموعه نمایش خانگی میتوان به رضا عطاران، حسن معجونی و نعیمه نظام‌دوست اشاره کرد. نقد و بررسی این سریال به زودی در مجله ماجرا منتشر خواهد شد.

نویسنده: مریم شایسته (تحریریه ماجرا)

چگونه سریال‌های رضا عطاران الگوی کمدی تلویزیونی را ساختند؟

دوره های مرتبط

نظرات کاربران

جهت ثبت نام، شماره موبایل و رمز عبور انتخابی خود را وارد نمایید.

کد 5 رقمی ارسال شده به موبایل خود را وارد کنید

جهت ورود نام کاربری و رمز عبور خود را وارد نمایید.